واکاوی مسائل مرگ و زندگی در نهج‌البلاغه بر اساس نظریۀ تقابل‌های دوگانه در ساختارگرایی

تقابل های دوگانه اساساً در هر متنی قابل رویت می باشد و هماره بین سلسله مراتب مرکز یک متن و حاشیه آن، این تقابل برقرار است. به‌عبارتی در برخی از متون، یک عنصر با بار مثبت یا منفی در مرکز قرار می‌گیرد (مثلاً خوبی و راستی) و تقابل های متناسبِ آن (مثلاً بدی و دروغ) در حاشیه. حال این بررسی می تواند در دو سطح روساختی و ژرف ساختی (مشتمل بر نگاه هستی شناسی و پدیدارشناسی) صورت گیرد. مسئله مرگ نیز از جمله مباحثی است که تقابلی آشکار با حیات داشته و در نهج البلاغه نیز جلوه های گوناگونی را به خود اختصاص داده است. در این مقاله پس از مختصری در باب ساختارگرایی، تقابل های دوگانه و مساله مرگ، به تحلیل و تبیین دیدگاه های فوق‌الذکر در باب مسئله مرگ در نهج البلاغه پرداخته شد. با واکاوی صورت گرفته بر بیانات امام علی(ع) و با سنجیدن آنان با شاخه ها و شاخصه‌های تقابل های دوگانه در ساختارگرایی، مشاهده شد که هر چند مسئله مرگ با حیات در سطح روساختی، تقابل و تضادی چشمگیر دارد، اما در ژرف ساخت، از دید پدیدارشناسی به نوعی، بارِ ارزشی مثبت یافته(درحالی‌که مرگ اساساً دارای بار منفی است) و از دید هستی شناسی نیز تمایزی مابین مرگ و زندگی دیده نمی شود. روشِ تحقیق به صورت کتابخانه ای بوده و پس از مطالعه کافی در باب نظریه تقابل های دوگانه و شناخت ویژگی های آن، به تجزیه و تحلیل دیدگاه های امامِ علی(ع) در بابِ مرگ و زندگی بر اساس نظریه مورد نظر پرداخته شده است.