آشنایی‌زدایی و برجسته‌سازی کلام در خطبه‌های نهج‌البلاغه با بهره‌گیری از صنعت التفات

هدف از ایجاد آشنایی زدایی که معمولاً از طریق هنجارگریزی و همراه با برجسته سازی گفتار عادی در کلام صورت می گیرد، جلب توجه مخاطب به موضوع است. آشنای زدایی روند عادی و مورد انتظار کلام را که جان و هیجانی ندارد و مخاطب را برنمی انگیـزد، برهم می‌زند و آن را تازه و برجسـته می کند و با نمایان‌ساختن دلالت های پنهان کلمات، خالق اثر ادبی را در بیان عواطف و تجربه های ادبی اش کاراتـر می‌سازد. یکی از شیوه های آشنایی زدایی و برجسته سازی کلام، صنعت التفات است که در کنار سایر فنون بلاغی به‌وفور در خطبه های نهج‌البلاغه به‌کاررفته است. مقاله­ی حاضر می کوشد کاربرد التفات را در قالب انواع تغییرات سبکی از قبیل تغییر در ضمایر، اشخاص، اعداد و ... با روش توصیفی تحلیلی در خطبه‌های نهج‌البلاغه بررسی نماید. برآیند پژوهش نشان می دهد که التفات در صیغه، نسبت به سـایر انواع آن از بسامد بالایی برخوردار است و به‌کارگیری گسترده ی التفات به ویژه در خطبه های نهج‌البلاغه ازاین‌رو است که علاوه ‌بر تغییر حال و هوای سخن و زدودن خستگی و ملال شنونده از یکنواختی گفتار بکاهد و با برجسته­سازی کلام با روش آشنایی زدایی، فراز و فرود احساسیِ صاحب سخن را بنماید و بر پویایی و تاثیر نفوذ آن بیفزاید.

Defamiliarization and “Apostrophe” (Elefat) in Nahj-al-Balaghe

The main purpose of Defamiliarization that is usually done through highlighting and breaking the norm of speech in discourse is drawing attention of the audiences to the subject.     Defamiliarization disrupts the normal and the expected process of speech.One of the Defamiliarization and high lighting styles of speech is “Apostrophe” (Elefat) that has been used frequently in NahjalBalaghe sermons along with other rhetorical techniques. This makes Imam Alis (AS) sermons more attractive and more effective. In these sermons, the full interaction between thought and speech produce fruitful results and supreme thoughts flow through the selected word, and effective and appropriate style.      The present study tries to investigate in a descriptive analytic way the application of Apostrophe (Eltefat) through changes in different styles including manipulation of pronouns, persons and numbers. It also attempt to prove the hypothesis that many kinds of Apostrophe (Eltefat) in NahjalBalaghe have been used considering their rhetorical intentions. These Apostrophes influence different levels of speech behaviors through changes in pronouns, persons, verb tenses, syntactic structures and so on.