سبک‌شناسی لایه ای در «خطبه 27» نهج البلاغه

سبک شناسی علم مطالعه ی رفتارهای زبانی افراد است. سخنگویان زبان بنابر موقعیت های مختلف زمانی، مکانی، سن، جنسیت و... گونه های مختلفی از گفتار و یا نوشتار را به‌کار می برند. یک متن ادبی، سبک و ساختاری متفاوت از سبکِ یک متن عادی و یا علمی دارد. سبک شناسی لایه ای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایه ی آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدیولوژیک بررسی می کند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنج گانه در یک اثر ادبی، بر آن است تا ویژگی ها و مشخصه های خاص اثر را که بستر مناسبی برای بیان اندیشه ها، افکار و احساسات درونی مولف و نیز زمینه ساز سبک شخصی وی است به نمایش گذارد. خطبه‌ی 27 نهج البلاغه (خطبه جهاد) یکی از شیواترین و رساترین خطبه های امام علی(ع) است که حضرت در آن پس از بیان ارزش جهاد، علل شکست کوفیان در برابر سپاه دشمن را یادآور شده و از ضعف و سستی آنان در رویارویی با دشمن شکوه سر می دهد. نوع سخنان علی(ع) در نهج البلاغه و ویژگی های منحصر به فرد ایشان در بیان خطبه ‌ی جهاد به گونه‌ای است که به‌صورت کلام حضرت مولفه های خاصی بخشیده که در سایر متون ادبی کمتر به‌چشم می خورد. آن‌چه در این مقاله بدان پرداخته می شود، بررسی خطبه ی یاد شده از منظر سبک‌شناسی لایه ای و تبیین مولفه های سبکی علی(ع)، شناخت افکار، اندیشه‌ها و پس‌زمینه‌های فکری امام(ع) در ایراد خطبه جهاد است.