بازشناسی مخاطب نامه‌ی31 نهج‌البلاغه با تحلیل منابع، متن و تاریخ

نهج‌البلاغه به‌عنوان مشهورترین منبعی که سخنان حضرت علی(ع) در آن گردآمده است، شامل نامه‌هایی است که با اهداف مختلف به والیان، فرزندان و ساکنان شهرها نوشته‌اند. نامه‌ای که بنا بر قول شریف رضی خطاب به امام حسن(ع) و پس از بازگشت امیرمومنان(ع) از نبرد صفین نوشته‌ شده است، به‌عنوان نامه‌ی سی‌ویکم این کتاب شناخته می‌شود. در این پژوهش تلاش شده تا با تحلیل متنی، تاریخی و سندی و نیز بررسی منابعی که سخنان آن امام همام را پیش و پس از سیدرضی نقل کرده‌اند، پژوهش جدیدی راجع به مخاطب این نامه صورت گیرد. در نتیجه، این فرضیه مطرح و تقویت شده ‌است که نه امام حسن(ع) بلکه فرزند دیگر امام علی(ع)، یعنی محمد بن حنفیه، مخاطب نامه است. با قبول این مطلب، برخی از برداشت‌ها از نامه‌ی31 نیازمند بازنگری خواهد بود و یکی از دلایل مخالفان شیعه در اعتقاد به عصمت امام، که به این نامه استناد کرده‌اند، ابطال خواهد شد.