واکاوی جادوی مجاورت در کلمات قصار نهج‌البلاغه

اصطلاح جادوی مجاورت بیانگر برخی از توازن های آوایی و موسیقایی است. این اصطلاح نخستین بار توسط شفیعی کدکنی مطرح شد. آوای مشترک میان واژه ها، صرف نظر از معنای دور آنها سبب حضورشان در کنار یکدیگر می‌شود. ویژگی‌های موسیقایی و آوایی عامل اصلی پیوند میان این واژه‌ها است. جادوی مجاورت و هم‌نشینی میان واژه‌هایی که از آواهای مشترک تشکیل شده‌اند، توجه مخاطب را به خویش جلب می‌کند و بدین ترتیب بُعد معنایی میان این کلمات را حس نکرده و در نتیجه آن را مانند واژه‌های مرتبط و وحدت یافته می‌پذیرد. این جستار بر آن است تا به روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر دیدگاه شفیعی کدکنی به واکاوی جادوی مجاورت در کلمات قصار نهج‌البلاغه بپردازد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که کاربست جادوی مجاورت در چارچوب صنایع ادبی تکرار، جناس، واج‌آرایی، سجع، طباق، تشابه‌الاطراف، مراعات‌النظیر و لف و نشر، انسجام و اتحاد معنایی را در حکمت‌های نهج‌البلاغه ایجاد کرده است. هم‌نشینی صحیح واژگان موجب تمایز سبک امام علی (ع) شده است. کاربست صنایع لفظی و هم‌نشینی آن‌ها با یکدیگر و برخورداری از ویژگی‌های آوایی مشابه، هارمونی و هماهنگی ویژه‌ای را ایجاد کرده و بدین ترتیب، مفاهیمِ با تاکیدِ بیشتری را با خود به همراه دارد. به‌کارگیری عناصر مشابه و تکرارهای آوایی، کارکرد معنایی را در متن به وجود آورده است. امام (ع) با استفاده از گزینش مناسب واژه‌ها و هم‌نشین کردن آن‌ها در کنار یکدیگر و بهره‌جستن از موسیقی میان عناصر، هماهنگی خاصی را در کلام خویش خلق نموده و بدین ترتیب میان واژگان و موسیقی پیوندی محکم برقرار کرده است.

an analysis of the magic of proximity in the aphorisms of nahj al-balagha

the term ‘magic of proximity’ expresses some phonetic and musical balances. this term was first proposed by shafi’i kadkani. the common sound between words makes them appear next to each other, regardless of their meaning. the musical and phonetic features are the main link between these words. the magic of proximity and coexistence between words that are composed of common sounds attract the audience’s attention, and in this way, they do not feel any meaning between these words, and as a result, they are like related words and it is united and accepted. this study aims to analyze the magic of proximity in the aphorisms of nahj al-balagha through a descriptive-analytical method relying on shafi’i kadkani’s point of view. the findings show that the application of the magic of proximity in the framework of the literary arts of repetition, puns, phrasing, sajja, conflict, similitude of parts, consideration of an example, and slang and publishing cause coherence and unity of meaning in the wisdom of nahj al-balagha has been the correct combination of words has provided the basis for distinguishing the style of imam ali (as). the use of word arts and their coexistence with each other and having similar phonetic features has created a special harmony, which means that the concepts are expressed with more emphasis. the use of similar elements and phonetic repetitions has created a semantic function in the text. imam (as) has created a special harmony between the elements of this wisdom by using the appropriate selection of words and putting them together and using music, and in this way he has established a strong bond between words and music.