نکوهش شامیان در نهج ‌البلاغه؛ تحلیل تاریخی جواز یا منع آن

نهج‌البلاغه در مورد شامیان، دو گزاره متناقض ‌نما دارد؛ در خطبه 197، حضرت علی(ع) نه تنها یاران خود را از دشنام دادن به شامیان برحذر داشته، بلکه از آنان خواستند در حق اهل شام، دست به دعا بردارند؛ اما در خطبه‌ 238، امیرالمومنین(ع) خود، زبان به ذم اهل شام گشوده و آنان را با لحنی کوبنده مورد نکوهش قرار دادند. در این نوشتار که به روش توصیفی تحلیلی سامان‌یافته، می‌کوشد این دوگانگی و ناسازگاری در قول و فعل را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. برآیند پژوهش آنکه سخن حضرت در بازداشتن از قدح و بدگویی شامیان، به قبل یا اوایل جنگ صفین بازمی‌گردد؛ درست زمانی ‌که امام(ع) امیدوار بودند تعدادی از آن دیار، دست از جنگ و دشمنی بردارند. به همین دلیل دوست نداشتند که حس مقابله به مثل و تلافی، موجب بازداشتن آنان از راه حق شود؛ اما توبیخ و مذمت شامیان به پس از ماجرای حکمیّت و دوران غارات بازمی‌گردد؛ آن هنگام که سپاه شام، وقاحت را از حد گذرانده‌، بی‌ایمانی آنان محرز گشته و دیگر امیدی به بازگشت‌شان نبود؛ لذا حضرت برای معرفی چهره واقعی آنان و توجه دادن یارانشان به غارات مناطق کوفه توسط شامیان، زبان به ذم اهل شام گشودند. افزون بر بررسی اصالت دو روایت، تحلیل و چرایی صدور این دو گزاره، بخش‌های دیگر این نوشتار است.

levantines condemnation in nahj al-balagha; historical analysis of it's permission or prohibition

nahj al-balagha has two contradictory propositions about the shamians; in sermon 197, hazrat ali (as) not only warned his companions against insulting the people of syria, but also asked them to start praying for the people of syria. but in sermon 238, amir al-mu’minin (a.s.) opened his tongue against the people of syria and condemned them in a harsh tone. in this article, which is organized in a descriptive-analytical way, it tries to analyze and examine this duality and inconsistency in words and deeds.the result of the research is that the speech of the prophet in stopping the shamans from gossiping and slandering, goes back to before or at the beginning of the battle of safin; just when imam (a.s.) was hoping that some people from that country would stop fighting and enmity. but the rebuke and condemnation of the shamians goes back to after the incident of hakim and the period of looting; when the sham army exceeded their insolence, their unbelief was confirmed and there was no hope of their return; therefore, in order to introduce their true face, hazrat opened his tongue to the people of syria. in addition to examining the authenticity of two narrations, the analysis and why of issuing these two propositions are other parts of this article.