نقش عنصر زمان و مکان در صدور و محتوای نامه امام علی (ع) به محمد‌بن ‌ابی ‌بکر

نهج‌البلاغه کتابی است حاوی بیان و بنان امام علی علیه‌السلام که توسط شریف رضی گردآوری شده است. نامه امام به محمد بن ابی بکر یکی از نامه‌هایی است که متاثر از عنصر زمان و مکان و فرهنگ صدور برای کارگزار خود در مصر نوشته شد. این نامه به‌صورت مفصل در منابع قبل از سید رضی آمده که حاوی مطالب و توصیه‌هایی است که حاکمان اموی از سفارشات آن در حکومت‌داری استفاده می‌کردند. امام در این نامه با استشهاد به آیات قرآن کریم، مردم مصر و کارگزار خود محمد بن ابی بکر را به رعایت تقوی الهی سفارش می‌کند. حضرت مستندات خود را در قالب هشت گفتار بیان کرده و سنت پیامبر اکرم(ص) را به‌صورت تامل در جزئیات فروعات فقهی برای مردم مصر تبیین کرده است. این نوشتار متن نامه را در منابع قبل از سید رضی به روش توصیفی تحلیلی با توجه به تاثیر زمان و مکان و جغرافیای کلام در محتوای نامه مورد تحلیل قرار داده است. نتایج نشانگر آن است که باورها، اعتقادات و رفتار حاکمیتی والیان در ایجاد شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نقش اساسی داشت. لذا امام علی علیه‌السلام با استشهاد به آیات سور مکی و توجه به فضای نزول آن، به یادکرد مرگ و احوالات قبر و برزخ و قیامت و تاثیر آن در اصلاح رفتار حاکمان و مردم، جایگاه نماز و نقش بازدارندگی آن، تاثیر روش تربیتی انذار و یادسپاری و تاکید و توجه به جزئیات سنت، اقدام به احیای سنت نبوی و اصلاح و تعمیق باورهای مردم مصر کرد.

the role of the element of time and place in the issuance and content of the letter of imam ali (as) to muhammad bin abi bakr

nahj al-balagha is a book containing the sayings of imam ali (peace be upon him) compiled by sharif razi. the imam’s letter to muhammad bin abi bakr is one of the letters that was written to his agent in egypt under the influence of time, place and culture. this letter is mentioned in detail in the sources before sayyed razi, which contains the contents and recommendations that the umayyad rulers used its decrees and orders in governance. in this letter, the imam orders the people of egypt and his agents to observe divine piety and fear death, the grave, and the conditions of purgatory and resurrection, citing the verses of the qur’an. his holiness expressed his documents in the form of eight discourses and explained the sunnah of the prophet to the people of egypt in the form of meditation in the details of jurisprudence. this article has analyzed the text of the letter in the sources before seyyed razi in a descriptive and analytical method according to the influence of time and place and the geography of the word. the results show that the previous beliefs and convictions of the rulers and the social, political and cultural conditions of the egyptian people have been influential in the quranic citations of the prophet and issuing letters with a warning approach and attention and reflection on the details of the prophetic tradition.