واکاوی جهاتِ بایستگیِ حمایت از اقلیت‌ها در پرونده مدارس اقلیت در آلبانی: با اشاراتی به دیدگاه‌های اسلامی و نهج‌البلاغه

نظر مشورتی دیوان دائمی دادگستری بین‌المللی در قضیه مدارس اقلیت در آلبانی (6 آوریل 1935) مهم‌ترین نقطه‌عطفِ حمایت بین‌المللی از اقلیت‌ها شمرده می‌شود. هدف این مقاله که از رهگذر شیوه توصیفی-تحلیلی و به‌صورت کتابخانه‌ای نگارش یافته، واکاوی جهات بایستگی حمایت از اقلیت‌ها در پرتو این نظر مشورتی و با اشاراتی به دیدگاه‌های اسلامی و نهج‌البلاغه است. دیوان دائمی در نظر مشورتی خود بر بایستگی تحقق برابری واقعی میان اکثریت و اقلیت، حفظ ویژگی‌هایِ هویتی گروه‌های اقلیت و تامین روابط دوستانه میان اقلیت و اکثریت جمعیت به‌منزله اهدافی درهم‌تنیده و ناگسستنی تاکید دارد. بر پایه این دیدگاه، گذار از برابری شکلی به برابری ماهوی، پاسداشت چندگونگی فرهنگی و پاسداری از صلح و امنیت جهانی، جهاتی هستند که چراییِ حمایت از حقوق اقلیت‌ها در این گفتمان را  موجه و بایستگی آن را روشن می سازد. افزون بر این، با عنایت به سرشت پیمان ذمه و نیز سیره پیامبر(ص) و امام علی(ع) و سخنان ایشان در نهج‌البلاغه، اسلام نیز کوشیده تا هم غیرمسلمانان بتوانند هویت و کیستیِ متمایز خود را حفظ کنند، هم جامعه اسلامی از بلای درگیری و خشونت دور بماند و هم اهل ذمه شهروند دولت اسلامی گردند و از حقوق انسانی برابر با دیگر اعضای جامعه برخوردار شوند. بر پایه یافته های مقاله، در زمینه فلسفه حمایت از اقلیت‌ها، میان گفتمان حقوق بشری و اندیشه های اسلامی هم خوانی و هم سویی ولو نسبی وجود دارد.

analyzing the grounds for the necessity of protecting minorities in the minority schools in albania advisory opinion: with some references to islamic views and nahj-al-balaghah

permanent court of international justice (pcij) advisory opinion in the case concerning minority schools in albania (6 april 1935) is considered to be the most significant turning point in the international protection of minorities. being written thorough a descriptive-analytic method and desk research, this paper aims at analyzing the grounds for the necessity of protecting minorities in the lights of this advisory opinion while referring to islamic views and nahj-al-balaghah. pcij has emphasized the necessity of the realization of equality in fact between the minority and the majority, preservation of identity-related features of minority groups and securing amicable relations between the minority and the majority population as interlocked and intertwined goals. based on this viewpoint, transition from formal equality to substantial equality, safeguarding cultural diversity and maintenance of global peace and security are the grounds which justify the reason for protecting minorities in this discourse and clarify its necessity. furthermore, given the nature of dhimmah agreement, life conduct of the prophet (puh) and imam ali (as) as well as nahj-al-balaghah, islam has attempted in order that non-muslim be able to preserve their distinctive identity, the scourge of conflict and violence be avoided in the islamic community, and the zemmis can become the citizen of the islamic state and enjoy human rights equal to other members of the society. according to the findings of the paper, there is a relative conformity and compatibility between human rights discourse and islamic thoughts in the philosophy of minority protection.