بررسی صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج ‌البلاغه بر پایه‌ رابطه‌ مفهومی تقابل معنایی (مطالعه‌ موردی گونه‌های جهتی و دوسویه)

تقابل جهتی و دوسویه به‌عنوان دو گونه‌ رایج در تقابل معنایی مطرح هستند. تقابل معنایی مبحث ویژه‌ای از معنی‌شناسی را به خود اختصاص می‌دهد. تقابل‌های معنایی یکی از مهم‌ترین و پربسامدترین روابط معنایی در نهج‌البلاغه به شمار می‌روند. تنوع تقابل معنایی در دنیا و آخرت، دلالت‌ های معنایی متنوعی را رقم می‌زند که از ابزارهای لازم در بررسی معناشناختی این اثر ادبی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده‌ است. در این پژوهش، به دلیل گسترده‌بودن بحث تقابل معنایی میان صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج‌البلاغه، به بررسی دو گونه‌ رایج از انواع تقابل میان این صفات، پرداخته‌ شده‌ است. پس از استخراج جفت صفات متقابل دنیا و آخرت از میان خطبه‌ها و تطبیق هر یک از آن‌ها، بر انواع تقابل در معنی‌شناسی، برآیند پژوهش نشان داد که در این میان، امام برخی ویژگی‌ها برای دنیا و آخرت ترسیم کرده‌اند که نمایان‌گر تقابل جهت‌های مختلف نسبت به نقطه‌ ارجاع هستند و تحت عنوان تقابل جهتی مطرح می‌شوند. این تقابل‌ها با دربرگیری پانزده مورد به‌عنوان یکی از پربسامدترین انواع تقابل میان صفات متقابل دنیا و آخرت محسوب می‌شوند. جفت صفات متقابل مطابق با ویژگی‌های تقابل دوسویه که از نظر میزان بسامد میان صفات دنیا و آخرت با دربرگیری سه مورد، کم‌ترین میزان را به خود اختصاص می‌دهند، پس از تقابل جهتی قرار می‌گیرند. امام از این صفات برای بیان ویژگی‌هایی از دنیا و آخرت استفاده کرده‌اند که وقوع یکی از واژه‌های متقابل، متضمن وقوع واژه‌ دیگر  هست.

examining the attributes of the world and the hereafter in nahj al-balagha sermons based on the conceptual relationship of semantic opposition (a case study of directional and symmetrical opposition)

directional and symmetrical opposition are considered two common types of semantic opposition. semantic opposition is a special topic of semantics. semantic opposition is one of the most important and frequent semantic relations in nahj al-balagha. the variety of semantic opposition in this world and the hereafter creates a variety of semantic implications, which is one of the necessary tools in the semantic analysis of this literary work. the present research is compiled by the descriptive-analytical method. in this research, due to the widespread discussion of the semantic opposition between the attributes of this world and the hereafter in the sermons of nahj al-balagha, two common types of opposition between these attributes were investigated. the results showed that, imam has drawn some features for the world and the hereafter, which represent the opposites of different directions with respect to the reference point and are referred to as directional opposites. these opposites, including 15 cases, are considered one of the most frequent types of opposites between the mutual attributes of this world and the hereafter. pairs of mutual attributes according to the features of symmetrical opposition, which have the lowest frequency between the attributes of this world and the hereafter, including 3 items, are placed after the directional opposition. imam has used these attributes to express the features of this world and the hereafter; the occurrence of one of the reciprocal words implies the occurrence of the other word.