جایگاه گزاره‌های اخلاقی تغافل و تجسس در اجرای فریضه امربه ‌معروف و نهی از منکر نسبت به مردم و حکومت از منظر امیرالمومنین علی (ع)

اقامه امربه‌ معروف و نهی از منکر با هدف محوری اصلاح و تربیت، از سوی شارع ‌مقدس به‌عنوان تکلیفی همگانی معرفی شده است و نظر به رابطه تنگاتنگ اصلاح و تربیت با ارزش‌های اخلاقی، یکى از عوامل تاثیرگذار در این زمینه، بهره‌گیری از فضائل اخلاقی و توجه ویژه به گزاره‌های «تغافل» و «تجسس» است. لکن چگونگی به‌کارگیری آنها مساله‌ای مهم به‌نظر می‌رسد. چرا که ممکن است مکلف با رویکردی افراطی و یا تفریطی و توجیه اداء تکلیف شرعی دچار انحرافاتی همچون «تجسس‌های نابجا»، «تجاوز به حریم خصوصی» «غفلت و بی‌تفاوتی» و «لجام‌گسیختگی اخلاقی» شود. مسئله اصلی این پژوهش، تبیین حد و مرز اعتدالی تغافل و تجسس در اجرای امربه‌معروف و نهی از منکر نسبت به دو حوزه «مردم» و «حکومت» با محوریت کلام و سیره امیرالمومنین (ع) می‌باشد که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها و رویکردی کاربردی اقدام به معرفی حد اعتدال شرعی، اخلاقی و تبیین مبانی نظری آن می‌نماید؛ بدین‌صورت که در امور باطنی مردم و خطاهای جزئیه و سهوی کارگزاران، حکم به تغافل و عدم جواز تجسس و جهت حفظ کیان، امنیت عمومی جامعه و مراقبت از تحرکات نظامی دشمنان و توطئه مخالفان و معاندان داخلی و جاسوسان، و آگاهی از نیازها، مشکلات مردم، حکم به جواز تجسس و عدم تغافل می‌نماید تا جامعه و حکومت از آثار و نتایج آن همچون معرفت نسبت به حد اعتدالی تغافل و تجسس در امور شخصی و باطنی مردم و همچنین دستگاه حاکمیتی و مصادیق آن بهره ‌مند شوند.

the position of the moral propositions of ignoring and surveillance in carrying out the duty of enjoining good and forbidding evil towards the people and the government from the point of view of amir al-mominin ali

establishing what is good and forbidding what is bad with the central goal of reform and education has been introduced by the holy shariah as a universal duty, and considering the close relationship of reform and education with moral values, one of the influential factors in this field, is to pay special attention to the statement &tagafel& and &surveillance&. but how to use them seems to be an important issue because it is possible that the obligee may suffer deviations such as &improper investigations&, &violation of privacy&, &negligence and indifference& and &moral unrest&.    the main goal of the present study is to explain the limits and boundaries of moderation in neglecting and investigating in the implementation of what is good and forbidding what is evil in relation to the two domains of &people& and &government& with a focus on the words and life of amir al-mominin (as. the study was carried out using the analytical descriptive method and a practical approach to introduce the extent of religious and moral moderation and explains its theoretical foundations in such a way that in the internal affairs of people and the inadvertent errors of authorities, the decision is to ignore, but in order to preserve the organization, security, and the public, he spying becomes permissible and non-ignorable, so that the society and the government can benefit from its effects, such as knowledge about the need to practice moderation in  ignoring or spying on people’s personal affairs and the authorities.