بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی پیرامون عدم عصمت امیرالمومنین(ع) با استناد به خطبه 216 و 78 نهج‌البلاغه

عصمت در لغت به معنای منع و نگه‌داشتن و در اصطلاح عبارت است از وجود نیرویی در انسان معصوم که او را از ارتکاب خطا و گناه حفظ می‌کند. امامیه بالاتفاق «عصمت» را برای امام ضروری دانسته و با دلائل عقلی و نقلی به اثبات آن پرداختند. ولی آلوسی این عقیده شیعه را انکار کرده و مدعایش را به برخی از خطبه‌های نهج‌البلاغه مستند نموده و می‌گوید: «اذعان امام علی(ع) به خطا و طلب مغفرت» دلیل بر عدم‌عصمت حضرت می­باشد. مقاله حاضر کوشیده، با تکیه بر روش اسنادی، تحلیلی به بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی بپردازد و نسبت این اعترافات با عصمت را بازکاوی نماید. یافته­های پژوهشی حاکی از این‌است که او، بدون توجه به سیاق کلام، نگاه منظومه‌وار به سخنان امام علی(ع) و اکتفا به ظاهر عبارات، برخی از فرازهای نهج‌البلاغه را به‌صورت تقطیع و گزینشی در جهت اهداف خاص مورد بهره‌برداری قرار داده است؛ اذعان امام به «خطا» بر اساس اندیشه توحیدی و ناظر به بُعد مُلکی و «طلب مغفرت» حضرت، به دلیل متفاوت بودن لسان دعا با شریعت به دلیل اشتغال به امور مباح و ناظر به جنبه تعلیم و تربیت امت می‌باشد و منافاتی با «عصمت» ندارد، از این‌رو ادعای وی سست و بدون پشتوانه متقن و عقلانی می‌باشد. اکنون با توجه به اینکه از یک‌سو شیعه در مورد برخورداربودن امام از ویژگی «عصمت» اجماع دارند و از سوی دیگر افرادی نظیر آلوسی با شبهه‌افکنی درصدد متزلزل نمودن عقائد امامیه برآمده‌اند، از این‌رو پرداختن به موضوع بحث جهت روشن‌شدن حقیقت، ضرورت مضاعفی دارد.

a critical examination of alousi’s view on the infallibility of mir al-mu’minin (a.s.) with reference to sermons 216 and 78 of nahj al-balagha

the word infallibility means prohibition, and in the term, it means the existence of a force that protects a person from committing mistakes and sins. the imamiyyah, while agreeing on the imam’s infallibility, have proved it with numerous reasons. referring to some sermons, alousi says, ali’s acknowledgment of his mistakes and asking for forgiveness is proof of his non-infallibility. the present article has tried to critically examine alousi’s point of view, relying on the documentary method. he has selectively used some passages of nahj al-balaghah for specific purposes without paying attention to the context of the speech, looking at imam’s words in a systematic way, just by the appearance of the words. imam’s acknowledgment of mistake concerns the civil dimension and seeking forgiveness, is due to the difference between the language of supplication and the sharia, and related to preoccupation with non-obligatory duties and refers to the aspect of education and upbringing of the ummah. considering the consensus of the shiites on the infallibility of the imam and alusi’s suspicions, it is necessary to address the subject of the debate.