ترسیم نقشه راه نجات و سعادت انسان‌ها در خطبه غراء امام علی (علیه‌السلام)

خطبه غراء ازجمله خطبه‌های طولانی حضرت علی(ع) است که به دلیل فصاحت و بلاغت بسیار و برخورداری از مضامین عالی، در طول تاریخ موردتوجه بسیار شارحان و ادیبان قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین سوالات در رابطه با این خطبه، کشف موضوع اصلی و غرض امام(ع) از بیان این مطالب است. مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد هرکدام از شارحان، موضوعی خاص را برای این خطبه در نظر گرفته و با رویکردی خاص به شرح آن پرداخته‌اند، ازجمله: توصیه به تقوا، بیان صفات خداوند، سرگذشت انسان، پرهیز از دنیاگرایی، توصیف قیامت، انذار از معاد و غیره. در این پژوهش تلاش شده با استفاده از روش تحلیل محتوا و استخراج مقوله‌های مهم متن، ساختار هندسی خطبه غراء تبیین و در نهایت موضوع اصلی خطبه، کشف و شناسایی شود. یافته‌های حاصل از تحلیل محتوای مقوله‌های مهم خطبه نشان می‌دهند که حضرت علی(ع) در این کلام نورانی و فصیح خود به دنبال ترسیم نقشه راه نجات انسان‌ها بوده‌اند. به همین دلیل ابتدا به معرفی انسان و استعدادهای او پرداخته، سپس وضعیت حال (زندگی دنیایی) و آینده (زندگی آخرتی) او را گزارش کرده و در این مسیر، انسان را از فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو مطلّع و در پایان راهکار اصلی نجات یعنی تقوا را معرفی و ثمرات آن را تبیین نموده‌اند. الگوی حاصل از تحلیل محتوای مقوله‌ای این خطبه می‌تواند ترسیم‌کننده راهکار نجات و سعادت انسان‌ها باشد.

Drawing a roadmap for the salvation and happiness of human beings in the sermon of Al-Gharra of Imam Ali (pbuh)

The sermon of AlGharra is one of the long sermons of Imam Ali (pbuh) which has been considered by commentators and men of letters throughout history due to its eloquence and rhetoric and its excellent content. One of the most important questions in relation to this sermon is the discovery of the main subject and the purpose of Imam Ali in expressing these matters. Studies show that each of the commentators has considered a specific topic for this sermon and has explained it, including: piety, attributes of God, The story of man, avoiding worldliness, describing the resurrection, warning of the resurrection and so on. In this research, an attempt has been made to use the content analysis method and extract important categories of the text, the geometric structure of the sermon is explained and finally the main subject of the sermon is identified. The findings show that Imam Ali in this enlightening and eloquent speech sought to draw a roadmap for the salvation of human beings. For this reason, he first introduces man and his talents, then reports his present (worldly life) and future (hereafter life) status, and in this way, he has informed man of the opportunities and threats ahead, and finally the main solution of salvation, ie piety has introduced and explained its fruits. The pattern obtained from the analysis of the content of the categories of this sermon can depict the solution of salvation and happiness of human beings in the world.