واکاوی و نقد اشاره‌های علمی در حاشیه ترجمه دشتی و تطبیق آن با نهج‌البلاغه

امام علی(ع) در گسترۀ مباحث مطرح‌شده در نهج‌البلاغه و در جهت تبیین نظم و غایت‌مندی جهان خلقت، انسان را متوجّه حقایقی از آفرینش ساخته‌اند که بسیاری از آن‌ها را می‌توان با کشفیّات علمی معاصر همسو دانست. محمّد دشتی در حاشیة ترجمة خود، برخی از این مباحث را با علوم رایج در عصر حاضر مطابقت داده و کلام امام(ع) را اشاره‌ای به این علوم معرفی کرده است. در پژوهش حاضر سعی شده است که با روش توصیفی تحلیلی و با مقایسة محتوای این علوم با سخنان امام(ع)، گفته‌های دشتی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. برآیند پژوهش نشان داد که بیشتر علوم ذکرشده در حاشیۀ ترجمة دشتی، از جمله مبحث امواج الکترومغناطیس، صوت‌شناسی و حشره‌شناسی، به دلیل وجود نکات دقیق یا مباحث کلّی و گستردة علمی در نهج‌البلاغه، صحیح است و می‌توان سخنان امام(ع) را اشاره‌ای به این علوم دانست، حال آن‌که در مواردقابل‌توجهی، ازجمله فلزشناسی، سنگ‌شناسی و حیوان‌شناسی، توجیه علمی مشخّصی وجود ندارد و در کلام امام(ع) اشاره‌ای به علوم یادشده دیده نمی‌شود. هم‌چنین در شمار اندکی از آن‌ها، دقّت لازم در بیان عنوان علم، صورت نگرفته است. بدین معنا که برخی، به‌عنوان یک رشتة علمی مستقل مطرح نیست یا عنوان علم ارائه شده از سوی دشتی با تعاریفی که در کتاب‌های تخصصی آمده هم‌خوانی ندارد.

Analysis and critique of scientific margins of Dashti`s translation and its accordance to Nahj al-Balaghah

Imam Ali (AS) has raised some facts of creation in a variety of issues in Nahj alBalaghah in order to reveal the arrangement and purposefullness of the world of creation, many of which can be in accordance with contemporary scientific discoveries. In the margin of his translation, Mohammad Dashti has adapted some of these topics to the common sciences in the present era and has introduced the words of Imam (AS) as a reference to these sciences. The present study tries to study and critique Dashti views by analyticaldescriptive method and by comparing the content of these sciences with the words of Imam (AS). According to the present study, most of the mentioned sciences, such as Electromagnetic Waves, Acoustics, Entomology are correct in Dashti translation due to the existence of precise points or general and extensive scientific topics in Nahj alBalaghah, and the words of Imam (AS) can be considered as a reference to these sciences. However, in many cases like Metallology, Petrology and Zoology there is no specific scientific justification and in the words of Imam (AS) there is no reference to the mentioned sciences. Also, in a small number of cases, the necessary care has not been taken in mentioning the title of the science. This means that some of them are not considered as an independent scientific discipline or the title of science presented by Dashti does not agree with the definitions mentioned in specialized books.