گونه‌شناسی نگرش به زن در پژوهش‌های علمی در پرتو کلام امام علی (ع)

نوع نگرش امام علی(ع) به زن، ازجمله مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین موضوعات نهج‌البلاغه است که تاکنون صاحب‌نظران بسیاری را به قلم‌فرسایی وا‌داشته است که نظرات اغلب آنان با یکدیگر و چه‌بسا با حقیقت، فاصله بسیار دارد. در این مقاله که به دو شیوۀ توصیفی و تحلیل محتوایی انجام شده، دیدگاه محققان و ایده‌پردازان در اغلب شروح نهج‌البلاغه و نیز کتاب‌ها و مقالات علمی، بررسی و گونه‌شناسی شده و در چهار گروه فکری قرار گرفته‌اند: گروه اول سخنان امام علی(ع) را حمل به‌ظاهر کرده‌اند؛ گروه دوم با ارائۀ دلایلی به توجیه منطقی سخنان حضرت پرداخته‌اند؛ گروه دیگر انتساب کلام به حضرت را منتفی می‌دانند و گروه چهارم با نگاهی سطحی، به امام علی(ع) نسبت زن‌ستیزی داده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که محیط جغرافیایی و شرایط زمانی، اجتماعی و دینی در شیوه تبیین کلام امام(ع) اثرگذار بوده است. با وجود شرح‌ها و پژوهش‌های فراوان، جنبه نوآوری در برخی از آن‌ها کم و یا حتی در برخی موارد تکرار سخن شارحان پیشین است. در این میان نظرات شارحان معاصر نسبت به زن منطقی‌تر بوده و افراط‌وتفریط کمتری در آن‌ها به چشم می خورد.

Typology of Attitude towards Women in Scientific Research Based onImam Ali’s Words

One of the most controversial topics giving rise to works by numerous scholars, with different and at times farfromtruth takes, has been Imām Ali’s view on women. This paper with its prescriptiveanalyticcontentual approach has taken into account different commentaries and scholars’ views. In order to analyse books and the related papers published in the field typologically, four different intellectual trends have been recognized, namely: first, those who have had an exoteric interpretation of what Imām Ali has said. Second, those who have tried to argue and come up with their logical justifications. Third, those who deny attributing the words to Imām Ali. Fourth, those who have superficially taken the Imām as a misogynist. What our study shows that is the fact that spatio_temporal numerous factors including geographical, spatio_temporal, social and religious ones have had their impact on the way the Imām’s words were interpreted. Despite the innumerable commentaries and studies, a lack of innovation and even in some cases only a repetition of the past ones is palpable. In comparison, contemporary commentators’ views on women have been more logical and without taking the issue to extremes.