تحلیل مضمون عهدنامۀ امیرالمومنین‌علی(ع) با مالک‌اشتر

نامۀ 53 نهج البلاغه، عهدنامه ای از جانب امیرمومنان علی(ع) به والی مصر، مشهورترین سند شرح وظایف حاکمان و مدیران اسلامی است. در اهمیت این سند همین بس که طراحی ساختار و چینش محتوایش، نه به ابتکار سیدرضی که توسط خود امام صورت گرفته است. سیاست نامه ای که از یک سو شیوه ها و ابزارهای حفظ مشروعیت و اقتدار سیاسی عهده داران ادارۀ امور جامعه را تبیین و از سوی دیگر عوامل تضعیف و اضمحلال حکومت را بازگو می نماید و ترسیم کنندۀ اهداف، وظایف، شعارها و مبانی فکری حکومت اسلامی است. پژوهش حاضر، تحقیقی نظری از نوع توصیفی اکتشافی است که به بررسی مضامین عهدنامه با روش تحلیل مضمون پرداخته است. در استخراج و کدگذاری مضامین و کشف روابط آن‌ها از نرم‌افزار maxqda استفاده شده است. استنباط روابط بینامضامینی، الگوی حکومتی تربیتی امیرمومنان(ع) را دارای سه بعد رابطۀ حاکم با خدا، مردم و کارگزاران نشان می دهد. این سیاست نامۀ علوی، وظایف حاکم را حول این سه مقوله بیان می دارد. تدابیر و راهکارهای تحقّق این بایسته ها محورهای متعددی دارند. مقولۀ نخست به ضرورت خودسازی در قالب 13 محور نظیر ارتباط حاکم با خدا، پیروی از قرآن و سنت و مشورت صحیح می پردازد. مقولۀ دوم به مقبولیت مردمی و کارآمدی حاکم در قالب 9 محور نظیر مدارا با مردم، جلب حسن ظنّ و ادای حقوق شان اشاره دارد و مقولۀ سوم به تعامل حاکم با کارگزاران در قالب 5 محور می پردازد.

Thematic analysis of Amir alMu’minin Ali’s (A.S) Covenant with Maleki Ashtar

Letter 53 of NahjulBalaghah, an ordinance between Ali (A.S) and Egypt’s governor, is the most famous document describing the duties of Islamic rulers. The significance of this document is that the design of the structure and arrangement of its content, not by the initiative of Sayyed Razi, was carried out by the Imam himself. The policy paper, which explains, on the one hand, the ways and means of preserving the legitimacy and political authority of the authorities responsible for the affairs of the community, and, on the other, reflects the factors of the weakening and destruction of the state and illustrates the goals, duties, the slogans and intellectual foundations of Islamic governance. This article is a descriptiveexploratory theoretical study that deals with the content of the treaty with its thematic analysis method. MAXQDA software is used to extract and codify themes and discover their relationships. The inference of relationships between themes illustrates Ali’s governmental educational model with 3dimensions: relationship with God, people and government brokers. This letter expresses the governing duties around these 3categories. The tactics and strategies to accomplish these tasks have many axes. Category1 deals with the necessity of selfrealization in the form of 13axes, like ruling relationship with God, following Qur’an and Sunnah and correct consultation. Category2 refers to the popular acceptance and efficacy of governance in the form of 9axes, like tolerance with people, taking their good suspicion and paying their rights. Category3 deals with the interaction of leader with brokers in a 5axes format.