مبنا و ابعاد هوش اخلاقی براساس فرهنگ نهج‌البلاغه: یک بررسی تطبیقی

این پژوهش، با هدف بررسی مبنا و ابعاد هوش اخلاقی براساس فرهنگ نهج‌البلاغه و بررسی تطبیقی آن با مبنا و نظریه هوش اخلاقی بوربا انجام شد. پژوهش حاضر در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است. داده ها شامل نهج‌البلاغه بود که بر این اساس از طریق نمونه‌گیری هدفمند بخش هایی از خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج‌البلاغه جهت بررسی مولفه های هوش اخلاقی انتخاب شدند. به این منظور متن نهج‌البلاغه با روش تحلیل محتوا با استفاده از سه فرایند پیاده سازی، کدگذاری باز و کدگذاری انتخابی موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ابعاد هوش اخلاقی براساس فرهنگ نهج‌البلاغه شامل بعد شناختی (تاملی، دانش/ عقل)، بعد معنوی (قدرشناسی، خودسازی، خودکنترلی و وجدان)، بعد اجتماعی (روابط بین فردی، خیر عمومی، انصاف/ عدالت) و بعد عاطفی (مهربانی، احترام، همدلی، بردباری / صبر، مسوولیت پذیری و گشاده‌رویی) است و مبنای هوش اخلاقی شامل خدامحوری و در مرحله بعدی آن انسان‌محوری می باشد. درحالی‌که مبنای هوش اخلاقی از دیدگاه بوربا انسان‌محوری است؛ بنابراین می توان بیان کرد که براساس فرهنگ نهج‌البلاغه تعادل بین ابعاد هوش اخلاقی با مبنای خدامحوری و انسان‌محوری برای رفتار اخلاقی ضرورت دارد.

The basis and dimensions of moral intelligence based on the culture of Nahjulbalagheh: A comparative study

The purpose of this study was to investigate the basis and dimensions of moral intelligence based on the culture of Nahjulbalagheh and its comparative study was done using Borba’s basis and moral intelligence theory. This study is conducted based on quality framework approach, Data included Nahjolbalaghe which were selected through meaningful sampling of parts of sermons, letters, and wisdoms to examine the components of moral intelligence. Contexts of Nahjulbalagheh were evaluated using three processes including implementing, open coding, and selective coding. Findings showed that dimensions of moral intelligence based on the culture of Nahjulbalagheh included the cognitive dimension (reflection, science / reason), spiritual dimension (gratitude, selfimprovement, self control, and conscience), the social dimension (interpersonal relationships, general good, fairness / justice), and affection dimension (kindness, respect, empathy, tolerance / patience, responsibility and openness), and the basis for moral intelligence is Godcentered, and in the next step, it is humancentered. While the basis of moral intelligence from the Borba’s point of view is human centered. Therefore, we can say that based on Nahjulbalagheh’s culture, the balance between dimensions of moral intelligence with a Godcentered and humancentered basis for moral behavior is necessary.