بررسی بازتاب منهیّات نهج‌البلاغه در حدیقۀ سنایی با رویکرد بینامتنیت

طبق نظر نظریّه پردازانِ بینامتنیت ازجمله کریستوا، هر متنی در ارتباط با متون پیشین، معنی می یابد. متن ممکن است صورتِ گسترش یافته یا شکل هنریِ متون قبلی باشد. حدیقۀ سنایی به عنوان متن تعلیمی و عرفانی، از متون اسلامی فارسی و عربی بهره ها برده است. نهج البلاغه، یکی از متون اسلامی است که سنایی در پدید آوردنِ حدیقه الحقیقه، به صورت گسترده و فراتر از حدّ تاثیرپذیری، بدان نظر داشته است؛ به گونه ای که برای درکِ بسیاری از نکته های حدیقه، باید به سخنان مولا علی(ع) به ویژه نهج البلاغه مراجعه کرد. موضوع رذایل و محرّمات، به دلیل بازتاب نسبتاً گستردۀ آن، در کلام علی(ع) و نیز حکیم سنایی، مبحث اصلی تحقیق حاضر است که براساس رابطۀ بینامتنی و با تاکید بر نهج البلاغه و حدیقه الحقیقه بررسی می شود. نتیجۀ پژوهش نشان می دهد سنایی در مثنویِ تعلیمی عرفانیِ حدیقه الحقیقه، هم از امکانات شعری و هم از واژگان، مضامین و اشارات ارزندۀ سخنان علی(ع) به صورت های سه گانۀ بینامتنی (نفی بخشی، نفی متقارن و نفی کامل) استفاده کرده است. بی تردید، این تعاملِ آگاهانۀ حدیقه با کلام علی(ع)، موجب ماندگاری و پویایی اثر سنایی شده است.

The study of intertextual relations of Nahj alBalaghah and Haghighat alHaghigha (in the subject of monasticism)

According to theoreticians of intertextuality, including Kristeva, any text in relation to previous texts is meaningful. The text may be an expanded form or an artistic form of previous texts. The Sana’i tradition as a text and mystical text has benefited from the past Persian and Arabic texts of Islam. Nahj alBalagha is one of the Islamic texts in which Sanai has viewed it broadly and beyond the scope of reasoning in a way that he has created in order to understand many of the points of the hijah, The words of Mola Ali (as), especially Nahj alBalaghah, came. The subject of vices and secrets, due to its fairly wide reflection, in the Word of Ali (as) and also Hakim Sanai, is the main topic of the present research, which is examined based on the intertextual relationship and the emphasis on the hypothesis and hypothesis of the dispute. The result is that: Sanai in the mystical teaching of HadjiqulHaqiqa, as well as poetry and the vocabulary, themes and references of Ali (AS)’s threepart intertextual (rejection, negation, and complete negation) ) Has used. Undoubtedly, this conscious interaction of Hadithaha from Ali’s (PBUH) words has caused the sustainability and dynamism of the Sana’a work.