قِسْم چشم و صورتِ ایمان (تحلیل تطبیقی روایتِ خطبه همّام با نظر به متون کهن عرفانی)

خطبه همّام، مشهور به خطبه اوصاف پارسایان (متّقین)، از مهم‌ترین و مشهورترین خطبه‌های امیرالمومنین علی(ع) در نهج‌البلاغه است. اهمیّت این خطبه، به‌لحاظ اشتمالش بر معانی دقیق و معارف لطیف، بر پژوهندگان پوشیده نیست؛ امّا علاوه‌بر همه دلایلی که مفسّران این کتاب مستطاب، در باب فراگیری و محبوبیّتش نقل می‌کنند، آنچه این خطبه را از سایر خطبه‌های نهج‌البلاغه، ممتاز و ممیّز می‌دارد، شگفتی و خرق عادتی است که در روایت این خطبه نهفته است. شنونده این سخنان گوهرین، همّام، پس از شنیدن کلام امیرالمومنین(ع) جان می‌سپارد، تا فضایِ روایت، رازآلود و اعجاب‌برانگیز بماند و خواننده را در بُهت و حیرت بگذارد. بر‌‌اساس این پژوهش، انتقالِ بصریِ صُور غیبی و مفاهیم معنوی از مرادان به مریدان با استناد به معارف نهج‌البلاغه و خاندان عصمت(ع) اثبات می‌شود؛ چنان‌که به نظر می‌رسد همّام بیش از آنکه گرفتار و شیفته شیوایی و فصاحت ظاهری کلام امام(ع) شود، بر اثر انتقال تصویر غیبی و مشاهده امر قدسی، کالبد تهی می‌کند. نویسندگان در پژوهش حاضر، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی و تحلیل این روایت پرداخته‌اند تا راز طراوت و زیباییِ رواییِ آن را بیابند.

(Eye Contribution and The face of faith)Comparative analysis of the narrative of Hamam’s sermon with respect to ancient mystical text

(Eye Contribution and The face of faith) Comparative analysis of the narrative of Hamam’s sermon with respect to ancient mystical text Hamam’s sermon, is one of the most famous sermons of Imam Ali in Nahj alBalaqeh. The significance of this sermon, in terms of precise and subtle meanings, is beyond the scope of the scholars. But in addition to all the reasons that the commentators of this good book cite about his learning and popularity, this is a marvel and a miracle that lies in the narrative of this sermon, which excels in this sermon from other sermons of Nahj alBalaqeh. The listener of these precious words, after hearing the words of Amir alMu’minin, dies to keep the atmosphere of narration, mystery and wonder, and make the reader wonder and astonished. It seems that Hamam dies more than the enthusiasm of the appearance and glossiness of the words of Imam, due to the transmission of the unconventional image and the observance of the holy thing. This article tries to find the secret of its refinement and beauty in a new way in this narrative. In the present study, using descriptiveanalytic method, this narrative has been analyzed to find the mystery of freshness and beauty of its validity.