کارکرد تفسیری بینامتنیت نهج‌البلاغه با قرآن بر اساس نظریۀ ژرار ژنت

بینامتنیت ازجمله مباحث نوین در حوزه مطالعات ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می‌پردازد. نظریه‌پردازان مختلف با خاستگاه‌ها و تحلیل‌های متفاوتی به تبیین این روش پرداخته‌اند. ژنت از نامدارترین نظریه‌پردازان متاخر در این زمینه است که به تفصیل به طبقه بندی انواع روابط بینامتنی و تحلیل چگونگی آن پرداخته است. از بین متون دینی، ارتباط نهج‌البلاغه با قرآن، به‌ویژه با توجه به این‌که امام علی(ع) به عنوان قرآن ناطق شناختته شده‌اند و بر معیّت ایشان با قرآن تاکید شده است،‌ همواره مورد عنایت شارحان نهج‌البلاغه بوده است. استفاده از روش بینامتنیت در تحلیل این رابطه، نه‌تنها به تعمیق فهم ما هم از قرآن و هم از نهج‌البلاغه کمک می‌رساند،‌ افزون بر آن به استانداردسازی روش بررسی آن نیز کمک می‌کند. در این نوشتار از روش بینامتنی، ژُنت بهره گرفته شده است. در این روش و بر در روابط بینامتنی حضور متن اول در متن دوم در بیشتر موارد با تغییر و دگرگونی هایی همراه است. مطالعه این تغییرها در حوزه تفسیر و فهم قرآن راهگشا است. امام علی(ع) با استفاده های صریح و ضمنی خود از آیات قرآن در پاره ای مواقع به تفسیر قرآن پرداخته‌اند. ایشان گاهی اوقات قسمتی از یک آیه را ذکر و معنای یک واژه را جایگزین کرده‌اند و گاهی اوقات نیز با افزودن عبارت‌هایی بر واژه قرآنی معنای آن را روشن کرده‌اند. همین روش برای تبیین گزاره‌ها و مصادیق آیات قرآنی نیز صورت گرفته است.

The Interpretative Function of Nahjulbalaghe’s Intertextuality with the Qur’an, based on Gerard Genet’s Theory

Intertextuality Interpersonalism is one of the most recent issues in the field of literary studies that deals with the relationship between two texts. Different theorists have explained this method with different origins and analyzes. Ghent is one of the most famous recent theorists in this field who has studied in detail the types of intertextual relations and how they are analyzed. From among the religious texts, the relationship between Nahj alBalaghah and the Qur’an, especially given that Imam Ali (as) has been recognized as a Qur’an, is emphasized by his Quran, and has always been the subject of Nahj alBalagh’s commentators. Using the method of intertextuality in analyzing this relationship not only helps to deepen our understanding of both the Quran and Nahj alBalaghah, in addition to standardizing the method of studying it. The presence of the first text in the second text is associated with changes and changes in most cases. Study of these changes in the field of interpretation and understanding of the Quran is a decisive one. Imam Ali (AS), through explicit and implicit use of Quranic verses, has interpreted the Quran in some cases. They occasionally mention a part of a verse and have replaced the meaning of a word, and occasionally, by adding phrases on the Qur’anic word, have clarified its meaning. The same method has been used to explain the propositions and examples of Quranic verses.