تحلیل هرمنوتیکی نهج‌البلاغه، دریچه‌ای به روی انسان معاصر

امروزه هرمنوتیک به‌علت توجه ویژه به مقوله زبان و تفسیر، به کانون اصلی تفکر معاصر تبدیل شده ‌است و دانش‌هایی نظیر الهیات، ارتباطی گسترده‌تر با مقوله زبان یا فهم متن یافته‌اند. در واقع انسان از حیطۀ «فهمیدن» است که به حیطۀ «عمل» گام می نهد و این امر ضرورت بازبینی در اصول فهم متون راهبر (متون دینی) و ازجمله آنها، نهج‌البلاغه را هرچه بیشتر آشکار ساخته است؛ چنان که بتواند پاسخگوی بخشی از نیازها و سوال‌های دینی انسانِ عصر حاضر باشد. البته نهج‌البلاغه مانند تمامی متون و کتاب‌های دیگر هنگام مراجعه و استفاده صامت و نیازمند تفسیر می‌باشد که قطعاً در این راستا خوانش های متعددی هم پدید خواهد آمد، لذا جهت ارزیابی فهم‌ها و خوانش‌های گوناگون از متن، ملاک‌هایی مورد نیاز می‌باشد تا تفاسیر صحیح از تفاسیر نادرست مشخص گردد در غیراین‌صورت اصل تفسیرپذیری در مواجهه با این قرائت‌های گوناگون به تکثر بی‌ضابطه و در نتیجه به نیهلیسم هرمنوتیکی منجر خواهد شد که منتهی به عدم‌معناداری متن موردنظر خواهد شد و هرگز فهم معنای مقصود مولف، امکان‌پذیر نخواهد بود. ضرورت بررسی هرمنوتیکی نهج‌البلاغه زمانی آشکارتر می‌شود که جایگاه «امام علی(ع)» به‌عنوان پایگاهی فکری، فرهنگی، ادبی و اسلامی مدنظر قرار گیرد. این پژوهش درصدد است با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، روشی برای تحلیل هرمنوتیکی نهج‌البلاغه ارائه دهد که برگرفته از هرمنوتیک عام شلایرماخر است. علم هرمنوتیک، فن فهم گوینده است در آن‌چه گفته است، اما زبان همچنان کلید است. با پذیرفتن رابطه سازمندِ میان سبک و اندیشه و در نظرگرفتن نحو به‌عنوان سازنده اندیشه و حامل آن، میان ساختارهای نحوی جمله‌ها، با نوع سبک، پیوند استوار خواهیم یافت. این پژوهش چنان‌چه از اسم آن برمی آید صرفاً دریچه‌ای و نگاهی به موضوع تحلیل هرمنوتیکی نهج‌البلاغه است و پرداختن به جزئیات این مطلب مجالی گسترده تر می طلبد.