نقد و بررسی نظریه استقلال اخلاق کانت با تکیه بر مبانی اخلاق اسلامی در کلام امام علی(ع)

اعتقاد به تعمیم پذیری و استقلال اخلاق که از اصول اساسی نظریه اخلاقی کانت است، قرن ها قبل از او به بهترین نحو ممکن، به‌وسیله امام علی(ع) تبیین شده است. با مطالعات توصیفی تحلیلی و مقایسه سخنان امام علی(ع) با دیدگاه کانت اثبات می شود که میان این دو دیدگاه وجوه اشتراک و اختلاف زیادی وجود دارد؛ نقص های دیدگاه کانت در این خصوص، در سخنان حکیمانه امام علی(ع) دیده نمی شود: کانت، اصل تعمیم پذیری را صرفاً از بعد اثباتی مدنظر قرار می دهد؛ اما امام علی(ع) هر دو بعد اثباتی و سلبی را در نظر می گیرد. کانت در خصوص استقلال اخلاق از اموری مانند غایات، الگوها، امیال و امر و نهی الهی، به شدت مطلق نگر است و در حقیقت مرتکب افراط می شود؛ اما امام علی(ع) از هرگونه افراط و تفریط در این خصوص مبرّا است. این وجه امتیاز به هدف این دو از اخلاق برمی‌گردد؛ کانت اخلاق را برای اخلاق می خواهد؛ اما امام علی(ع) اخلاق را برای تقرّب به کمال مطلق یعنی خدا. او وجود هرگونه الگوی کامل اخلاق را انکار می­کند؛ اما امام علی(ع) آن را می‌پذیرد. این پژوهش ضمن اثبات فضیلت دیدگاه اخلاقی امام علی(ع) بر مکاتب بشری، الگویی برای پژوهشگران فلسفه اخلاق جهت بررسی اصول اخلاقی در کلام اولیای دین است.