تعیین کارایی و عوامل موثر بر آن در گاوداری‌های استان کردستان با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ ها و رگرسیون توبیت

سابقه و هدف: یکی از مهمترین شاخص‌های مهم اقتصادی در فرآیند تولید محصولات کشاورزی، شاخص کارایی می‌باشد. با توجه به افزایش روز افزون رقابت و پیچیده شدن روابط اقتصادی بین واحدهای تولیدی، امروزه اندازه‌گیری کارایی تولید بخصوص در واحدهای دامی درجهت ایجاد برنامه‌ریزی‌های لازم و اتخاذ تصمیم‌های بهینه در فرآیند مدیریت اینگونه واحدها از اهمیت شایانی برخوردار می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کارایی‌های فنی، تخصیصی و اقتصادی و تعیین عوامل تاثیر‌گذار بر آنها در گاوداری‌های صنعتی استان کردستان انجام شده است. مواد و روش‌ها: داده‌های این پژوهش مربوط به سال 1398 بوده که جمع‌آوری آمار و اطلاعات آن با روش مطالعه اسنادی، مصاحبه حضوری انجام شده است. در این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل‌های مربوط به کارایی و مشخص نمودن عوامل تاثیر‌گذار بر آنها از نرم افزار‌‌های deap 2.1 و eviews 9 استفاده شد. برای طراحی مدل تحلیل پوششی داده‌ها، متغیر‌های اصلی مورد استفاده در تحقیق شامل، اندازه گله، خوراک و کنسانتره، نیروی انسانی، بهداشت، تولید شیر و تولید کود دامی و مجموع درآمدهای مختلف تعیین گردید. کارایی گاوداری‌های صنعتی در چارچوب کارایی فنی با بازده ثابت به مقیاس، کارایی فنی با بازده متغیر به مقیاس، کارایی مقیاس، کارایی تخصیصی و کارایی اقتصادی بررسی گردید. محاسبات کارایی با فرض حداقل نمودن هزینه‌های تولید در قالب عملکرد گاوداری‌های صنعتی استان کردستان انجام و نتایج به صورت سالانه حاصل شد. جهت تعیین عوامل موثر بر مقدار کارایی‌های بدست آمده از آنالیز رگرسیون توبیت و آماره والد استفاده شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که کارایی فنی با بازده ثابت نسبت به مقیاس 0/814 و با بازده متغیر نسبت به مقیاس 0/943 می‌باشد. کارایی مقیاس این واحد‌های دامپروری 0/859 محاسبه شد که در آن 22 واحد پرورش گاو شیری با بازده افزابشی نسبت به مقیاس و 2 واحد آن با بازده کاهشی نسبت به مقیاس گزارش گردید. مقدار کارایی فنی در حالت کلی 0/824، کارایی تخصیصی 0/818 و کارایی اقتصادی 0/680 محاسبه شد. در ارزیابی کلی، کارایی‌ تولید شیر در شهرستان بیجار بیشترین و در شهرستان قروه کمترین مقدار را در بین دیگر شهرستان‌های این استان به خود اختصاص دادند. کاهش سن مدیران و افزایش نیروی انسانی خانوار در کارایی فنی و همچنین کاهش سن و افزایش سرمایه‌های ثابت و جاری در کارایی اقتصادی از تاثیرگذاری مثبت و معنی‌داری برخوردار بود. نتیجه‌گیری: به طور کلی در استان کردستان از نظر کارایی فنی 34%، کارایی تخصیصی 14% و کارایی اقتصادی 24% ، واحدهای پرورش گاو شیری در سطح کارا فعالیت داشته و بقیه واحدها ناکارا می‌باشند. با توجه به شرایط گاوداری‌ها و وضعیت موجود اقتصاد ایران در کوتاه مدت بهتر است واحدهای دامداری اندازه گله خود را با فروش دام‌های شیری مسن و تلیسه‌های نژاد بومی کاهش داده و در تامین و تخصیص نهاده‌های تولیدی بصورت بهینه بازنگری‌های لازم را انجام دهند.

Determining efficiency and its effective factors in dairy farms Kurdistan province with data envelopment analysis and Tobit regression approach

AbstractBackground and purpose: One of the most important economic indicators in the process of agricultural production is efficiency index. Due to the increasing competition and complexity of economic relations between production units, today measuring the efficiency of production, especially in livestock units to create the necessary planning and make optimal decisions in the management process of such units is of great importance. The aim of this study was to evaluate the technical, allocative and economic efficiencies and determine the factors affecting them in industrial farms in Kurdistan province.Materials and Methods: The data of this research is related to the year 2019, in which statistics and information were collected through documentary study and facetoface interviews. In this study, Deap 2.1 and Eviews 9 software were used to analyze the performance and determine the factors affecting them. To design the data envelopment analysis model, the main variables used in the study, including herd size, feed and concentrate, manpower, health, milk production and livestock manure production and the sum of different incomes were determined. The efficiency of industrial farms was evaluated in the framework of technical efficiency with constant return to scale, technical efficiency with variable return to scale, scale efficiency, allocation efficiency and economic efficiency. Performance calculations were performed assuming the minimization of production costs in the form of performance of industrial farms in Kurdistan province and the results were obtained annually. To determine the factors affecting the amount of performance obtained, Tobit regression analysis and parent statistics were used.Results: The results showed that technical efficiency with constant efficiency compared to the scale is 0.814 and with variable efficiency compared to the scale is 0.943. The scale efficiency of these livestock units was calculated to be 0.859 in which 22 dairy cattle breeding units with incremental returns to scale and 2 units with decreasing returns to scale were reported. The amount of technical efficiency in general was calculated as 0.824, allocation efficiency as 0.818 and economic efficiency as 0.680. In the general evaluation, milk production efficiency in Bijar city had the highest and in Qorveh city the lowest amount among other cities of this province. Decreasing the age of managers and increasing household manpower in technical efficiency as well as decreasing age and increasing fixed and current investments in economic efficiency had a positive and significant effect.Conclusion: In general, in Kurdistan province, in terms of technical efficiency of 34%, allocation efficiency of 14% and economic efficiency of 24%, dairy cattle breeding units are operating at an efficient level and the rest of the units are inefficient. Given the conditions of farms and the current state of the Iranian economy in the short term, it is better for livestock units to reduce their herd size by selling older dairy cattle and native heifers and optimally reviewing the supply and allocation of production inputs. Do the necessary.