اﺛﺮ داﻧﻪ ﺧﻠﺮ ﻓﺮآوری ﺷﺪه (آﺳﯿﺎب ﺷﺪه و اﮐﺴﺘﺮود ﺷﺪه) ﺑﻪ ﺟﺎی ﮐﻨﺠﺎﻟﻪ ﺳﻮﯾﺎ در اﺳﺘﺎرﺗﺮ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد، ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﻀﻢ و ﻓﺮاﺳﻨﺠﻪﻫﺎی ﺷﮑﻤﺒﻪ ای و ﺧﻮﻧﯽ در گوساله‌های شیرخوار هلشتاین

سابقه و هدف: دانه خلر به عنوان یک منبع پروتئین در جیره نشخوارکنندگان مورد بررسی قرار گرفته است و بدلیل شباهت پروفایل اسیدهای آمینه آن با کنجاله سویا می‌تواند جایگزین مناسبی برای سویا در نشخوارکنندگان باشد. فرآوری حرارتی سبب افزایش میزان عبور اسیدهای آمینه ضروری به روده در جیره های حاوی دانه خلر در گاوهای شیری شده است. مطالعات در خصوص تاثیر این منبع پروتئینی و فرآوری حرارتی آن بر عملکرد رشد گوساله های شیر خوار بسیار محدود است. بنابراین هدف از این آزمایش بررسی تاثیر دانه خلر فرآوری شده با روش آردی و اکسترود بر عملکرد، قابلیت هضم مواد مغذی، فرآسنجه‌های شکمبه ای و خونی و اندازه های بدنی در گوساله های شیرخوار هلشتاین می باشد.ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ: ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ از ﺗﻌﺪاد 18 راس ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﻣﺎده ﺷﯿﺮﺧﻮار ﻫﻠﺸﺘﺎﯾﻦ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ وزن ﺗﻮﻟﺪ 3/5 ± 38 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼ ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. ﺟﯿﺮهﻫﺎی آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺷﺎﻣﻞ 1) اﺳﺘﺎرﺗﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﺣﺎوی ﮐﻨﺠﺎﻟﻪ ﺳﻮﯾﺎ 2) اﺳﺘﺎرﺗﺮ ﺣﺎوی 10 درﺻﺪ ﻣﺎده ﺧﺸﮏ داﻧﻪ ﺧﻠﺮ آﺳﯿﺎب ﺷﺪه ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﻨﺠﺎﻟﻪ ﺳﻮﯾﺎ و 3) اﺳﺘﺎرﺗﺮ ﺣﺎوی 10 درﺻﺪ ﻣﺎده ﺧﺸﮏ داﻧﻪ ﺧﻠﺮ اﮐﺴﺘﺮود ﺷﺪه ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﻨﺠﺎﻟﻪ ﺳﻮﯾﺎ ﺑﻮدﻧﺪ. ﮔﻮﺳﺎﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت 3 روز آﻏﻮز و ﭘﺲ از آن ﻣﻌﺎدل10 درﺻﺪ وزن ﺑﺪن ﺗﺎ 80 روزﮔﯽ شیر کامل دریافت کردند. نمونه گیری از خوراک، پس مانده، مدفوع، مایع شکمبه، خون و تعیین اندازه های بدنی در زمانهای مشخص انجام شد. داده‌های حاصل از آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با استفاده از رویه glm نرم افزار آماری sas 9.1 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: گوساله‌های مصرف کننده دانه خلر اکسترود شده به طور معنی داری مصرف استارتر بالاتری نسبت به گوساله‌های دریافت کننده جیره حاوی دانه خلر آردی و بدون دانه خلر( شاهد) داشتند( 0.043 =p) ، مصرف استارتر در جیره حاوی دانه خلر آردی نسبت به شاهد از لحاظ عددی بالاتر بود. افزایش وزن روزانه، وزن انتهای دوره و همچنین بازده مصرف خوراک به صورت معنی دار تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفتند(p>0.05) . قابلیت هضم ظاهری کل دستگاه گوارش برای ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، فیبر نامحلول در شوینده خنثی، فیبر نامحلول در شوینده اسیدی و عصاره اتری به طور معنی دار تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفتند( 0.05p>) . در گوساله های دریافت کننده جیره شاهد نسبت به هر دو جیره حاوی دانه خلر مقدار ph مایع شکمبه بالاتر بود، اما این تغییرات معنی دار نبود( 0.095=p) . اما غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه هنگام استفاده از دانه خلر اکسترود شده نسبت به دانه خلر آردی به طور معنی داری کاهش یافت( 0.049=p) . غلظتهای گلوکز، تری گلیسیرید، پروتئین کل و نیتروژن اوره ای سرم خون بین گروهای گوساله ها اختلافی نشان نداد( p>0.05) . همچنین هیچ یک از صفات طول بدن، ارتفاع هیپ، عرض هیپ، دور سینه، عمق شکم و ارتفاع جدوگاه در ابتدا، وسط و انتهای دوره به طور معنی‌دار تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفتند( p>0.05) . نتیجه گیری: استفاده از دانه خلر به جای کنجاله سویا در استارتر گوساله های شیرخوار هلشتاین تاثیر منفی بر عملکرد گوساله ها نداشت. اکسترود کردن دانه خلر نسبت به دانه خلر به صورت آردی سبب بهبود مصرف خوراک و تمایل به افزایش وزن بدن در انتهای دوره آزمایش داشت و به نظر می رسد با توجه به کاهش میزان نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه و مقدار نیتروژن اوره ای خون اکسترود کردن سبب عبور پروتئین دانه خلر به روده و بهبود راندمان استفاده از نیتروژن می شود.

Effect of processed Lathyrus sativus by mesh or extrude on performance, nutrients digestibility, rumen and blood parameters and body measurements in Holstein dairy calves

Effect of processed Lathyrus sativus by mesh or extrude on performance, nutrients digestibility, rumen and blood parameters and body measurements in Holstein dairy calves Background and objectives: Lathyrus sativus as a source of protein have been used in ruminants’ diet and because of similar amino acids profile to soybean meal can use instead of soybean meal in ruminants’ diets) 25) . Heat processing increased extent of amino acids pass into the intestine in dairy cattle fed by heat processed Lathyrus sativus) 18) . There is limitation information about effect of Lathyrus sativus in dairy calf performance. Furthermore, the goal of this study is evaluating effect of processed Lathyrus sativus by mesh or extrude on performance, nutrients digestibility, rumen and blood parameters and body measurements in Holstein dairy calves. Materials and methods: Eighteen Holstein female dairy calves with an average birth weight of 40 ± 3 kg were allocated randomly in complete randomized design. The experimental treatments consisted of: 1) control diet without Lathyrus sativus, 2) diet containing powder Lathyrus sativus, and 3) diet containing extruded Lathyrus sativus. The calves were fed colostrum for 3 first days after berthing and followed by equal of 10 % of their body weight milk up to 80 days. Sampling of feed, residual feed, feces, rumen fluid, blood and measuring of body weight and other measurements were done in particular times. Data were analyzed using GLM procedure of SAS using a completely randomized design with 6 replications. Results: Starter intake in the calves fed by extruded Lathyrus sativus than those of fed mesh Lathyrus sativus and control group was significantly increased) P= 0.043) , but Starter intake in the calves fed by mesh Lathyrus sativus than control group was numerically higher) P>0.05) . Average daily gain, final body weight and feed efficiency were not affected by experimental treatments) P>0.05) . Digestibility of dry matter, organic matter, crude protein, natural detergent fiber, acid detergent fiber and ether extract were not statistically affected among treatment) P>0.05) . PH value was not affected by experimental treatments) P>0.05) , but rumen ammonia nitrogen concentration using extruded Lathyrus sativus than mesh form or control group was significantly decreased) P= 0.049) . There were not any different) P>0.05) in blood glucose, triglyceride, total protein and cholesterol in claves during the experiment. Also, body measurements include body length, hip height, hip width, heart girth, body barrel and withers height in the middle and end of the experiment were not affected significantly) P>0.05) . Conclusion: Using of Lathyrus sativus grain may replace soybean meal in starter diets until 80 days of age without harming growth performance. Extruding of Lathyrus sativus grain than mesh form leads to improve of feed intake and average daily gain at the end of experiment. It seems with reducing of ammonia nitrogen in the rumen and blood, extruding of Lathyrus sativus grain can pass the protein into the intestine and improve nitrogen utilization efficiency. Key words: Lathyrus sativus, Extrude, Mesh, Performance, Holstein dairy calves.