بررسی اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر صفات وزن بدن و تعداد بره در هر زایش در یک گله گوسفند شال

سابقه و هدف: نمره وضعیت بدنی در گوسفند بستگی به میزان بافت‌های ماهیچه و چربی زوائد افقی و عمودی مهره‌های انتهایی کمر داشته و میزان چاقی حیوان زنده را ارزیابی می‌کند. این امتیازدهی ضمن کمک به کنترل وضعیت میش، با تشخیص فوری تغییرات وضعیت بدن راهنمایی در جهت تغییر در مدیریت گله بوده و در نتیجه منجر به بهبود در صفات تولید و تولیدمثلی و افزایش بازدهی می‌شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر صفات وزن بدن بره در سنین مختلف و تعداد بره در هر زایش بود. مواد و روش‌ها: در این مطالعه، امتیاز وضعیت بدنی 147 راس میش نژاد شال، 10 الی 12روز قبل از جفت‌گیری در یک واحد گوسفنداری در شهرستان تاکستان بررسی شد. میش‌ها در محدوده سنی 1 تا 6 سال و دامنه وزنی 45 تا 75 کیلوگرم قرار داشتند و از نظر امتیاز وضعیت بدن به پنچ گروه با فاصله 1 واحد (1، 2، 3، 4 و 5) تقسیم شدند. تعیین نمره وضعیت بدنی، با استفاده از انگشتان دست و از طریق لمس زواید افقی و عمودی چهار عدد از مهره‌های کمری پشت و دنده آخر انجام گرفت. به منظور بررسی اثر وضعیت بدنی میش بر صفات مورد مطالعه (وزن تولد، وزن شیرگیری، وزن 5 ماهگی و تعداد بره در هر زایش) از نرم‏افزار minitab 14 استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ ها با استفاده از رویه glm و logistic به ترتیب برای صفات وزن بدن و تعداد بره در هر زایش انجام شد. یافته‌ها: اثر جنس و تعداد بره در هر زایش بر وزن بدن بره‌ها معنی دار بود و بره‌های نر و یک قلو وزن بیشتری در زمان تولد، شیرگیری و 5 ماهگی نسبت به بره‌های ماده و دوقلو داشتند (05/0p<). وزن میش اثر معنی داری بر وزن بدن بره‌ها در سنین مختلف نداشت. اثر سن میش بر وزن تولد بره ها معنی‌دار بود (05/0p<)، هرچند این اثر بر وزن شیرگیری و 5 ماهگی معنی دار نبود. اثر وزن تولد بره‌ها بر صفات وزن شیرگیری و وزن 5 ماهگی از نظر آماری معنی‌دار بود و بره‌های سنگین‌تر در زمان تولد، وزن شیرگیری و 5 ماهگی بیشتری داشتند (001/0p<). اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر وزن بره‌ها در سنین مختلف و تعداد نتاج در هر زایش، معنی‌دار بود (05/0p<). بره‌های حاصل از میش‌های با امتیاز بدنی 3 و بیشتر، وزن بدن بیشتری را در زمان تولد، شیرگیری و 5 ماهگی نشان دادند. همچنین بیشترین میزان دوقلوزایی در میش‌هایی با امتیاز بدنی 3 مشاهده شد. نتیجه‌گیری: با توجه به اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر میزان دوقلوزایی و وزن بدن بره‌ها، برای دستیابی به عملکرد تولیدی بیشتر در نژاد شال پیشنهاد می شود حداقل امتیاز وضعیت بدن 3 برای میش‌ها در زمان جفتگیری مد نظر قرار گیرد. برای میش‌هایی با وضعیت بدنی پایین تر می توان از فلاشینگ یا تغذیه کمکی به منظور بهبود عملکرد تولید و تولیدمثل استفاده نمود.