بررسی سمیت تماسی و خاصیت دورکنندگی اسانس رزماری (rosmarinus officinalis) و پیرتروم (chrysanthemum cinerariaefolium) روی حشرات کامل سوسری آلمانی

به‌منظور بررسی خواص حشره کشی و دورکنندگی اسانس رزماری (rosmarinus officinalis) و پیرتروم (chrysanthemum cinerariaefolium) در کنترل سوسری آلمانی (blattella germanica) آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال 1401 انجام شد. اثر عصارۀ گیاهان رزماری و پیرتروم با استفاده از روش زیست‌سنجی بر میزان تلفات ناشی از سمیت تماسی و خاصیت دورکنندگی اسانس دو گیاه ذکر شده روی حشرۀ کامل سوسری آلمانی در بازه‌های زمانی 6، 12 و 24 ساعت اندازه گیری شد. با افزایش غلظت اسانس و همچنین باگذشت زمان میزان مرگ ‌و میر سوسری ها افزایش یافت. سمیت تماس اساس پیرتروم (با lc50 معادل 84.77، 24.92 و 11.39 میکرولیتر در سانتی متر مربع به ترتیب در بازه‌های زمانی 6، 12 و 24 ساعت) به طور معنی‌داری بیشتر از اسانس رزماری بود. علاوه بر این بیشترین میزان مرگ ‌و میر در حشرات در هر دو اسانس مورد بررسی 24 ساعت پس از کاربرد اسانس مشاهده شد. همچنین اسانس رزماری و پیرتروم در غلظت‌های مختلف موجب دور شدن درصدهای مختلفی از جمعیت سوسری نیز شد. بیشترین درصد دورکنندگی در غلظت‌های بیش از 1.56 میکرولیتر بر سانتی متر مربع اسانس رزماری اتفاق افتاد که باعث دور شدن نزدیک به 60 درصد از جمعیت سوسری‌ها شد. با توجه به فراوانی رشد و سازگاری دو گیاه دارویی پیرتروم و رزماری با شرایط آب ‌و هوایی کشور و امکان تولید انبوه آنها، اسانس این گیاهان می تواند به‌عنوان جایگزین مناسبی برای کنترل سوسری‌ها در یک برنامۀ مدیریت تلفیقی مورد توجه قرار گیرد.

investigation of contact toxicity and repellency properties of essential oils of rosmarinus officinalis l. and chrysanthemum cinerariaefolium l. against adult german cockroaches

to investigate contact toxicity and repellency properties of essential oils of rosmarinus officinalis l. and chrysanthemum cinerariaefolium l. against adult german cockroaches, an experiment was conducted as crd in 2022. the essential oils of rosemary and pyrethrum were applied for bioassay of repellency and lethality effects on german cockroaches at 6, 12, and 24-hour intervals. the death rate of the cockroaches increased with the increase in the concentration of essential oils and also with time. the contact toxicity of pyrethrum (with lc50 equivalent to 84.77, 24.92, and 11.39 µl cm-2, respectively, at time intervals of 6, 12, and 24 hours) was significantly higher than rosemary essential oil. in addition, the highest rate of death in both essential oils was observed 24 hours after essential oil application. on the other hand, rosemary and pyrethrum essential oil in different concentrations caused the removal of different percentages of the cockroach population. the highest percentage of removal occurred in concentrations of more than 1.56 µl cm-2 of rosemary essential oil, which caused the removal of nearly 60% of the cockroach population. considering the frequency of growth and compatibility of pyrethrum and rosemary with iranian weather conditions and the possibility of their mass production, the essential oil of these plants can be considered a suitable alternative to control cockroaches in an integrated management program.