الگوی جانمایی اتاق ارسی در ساختار خانه‌های تاریخی اقلیم گرم و خشک (نمونۀ موردی: شهر یزد)

پنجره‌های ارسی در مطالعات موجود از جنبه‌های مختلف کمی و کیفی از جمله روند شکل‌گیری و ساختار، جلوه‌های بصری، زیبایی‌شناسی، و جنبه‌های اقلیمی و زیست‌محیطی مورد واکاوی قرار گرفته‌است. لیکن در خصوص شناسایی الگوهای کالبدی و نحوۀ جانمایی اتاق‌های ارسی تاکنون تحقیقی صورت نگرفته‌است. لذا هدف این پژوهش شناسایی الگوهای جانمایی اتاق ارسی در ساختار خانه‌های تاریخی اقلیم گرم و خشک می‌باشد. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و متکی بر تفسیر داده‌های کمی است. راهبرد اصلی پژوهش نیز استدلال استقرایی است. در این پژوهش ساختار 24 خانۀ تاریخی در شهر یزد مورد بررسی قرار گرفته‌است. یافته‌های کمی نشان می‌دهد از مجموع 38 اتاق ارسی، تعداد 13 اتاق (34.21 درصد) با بیشترین فراوانی در جبهۀ جنوب جانمایی شده‌است. بنابراین اتاق‌های ارسی اصولاً به عنوان تابستان‌نشین بیشترین کاربرد را داشته‌است. یافته‌های حاصل از تفسیر داده‌های کمی حاکی از شناسایی چهار نوع الگوی کالبدی حاکم بر اتاق‌های ارسی است؛ که شامل: (1) همنشینی ارسی، بادگیر، ایوان؛ (2) همنشینی ارسی، بادگیر؛ (3) جداره صرفاً متشکل از اتاق ارسی؛ و (4) همنشینی ارسی، سه دری و پنج دری می‌باشد. اگرچه اتاق‌های ارسی در جبهه قرارگیری به لحاظ جهات جغرافیایی از الگوی خاصی پیروی نمی‌کنند؛ لیکن در ارتباط با نوع همجواری‌ها و به طور مشخص اتاق‌های سه دری، پنج دری، ایوان و بادگیر قاعده‌مند هستند.

placement patterns of sash rooms in the structure of historical houses of hot and dry climates (case study: yazd city)

sash windows in existing studies from different quantitative and qualitative aspects, including the process of formation and structure, visual effects, aesthetics and climatic and environmental aspects have been analyzed. however, no research has thus far been conducted regarding the identification of physical patterns and the placement of sash rooms. therefore, the purpose of this research was to identify the placement patterns of sash room in the structure of historical houses in hot and dry climates. the current research was descriptive-analytical and relied on the interpretation of quantitative data. the main research strategy was inductive reasoning. in this research, the structure of 24 historical houses in yazd city were investigated. quantitative findings showed that out of a total of 38 sash rooms, 13 rooms with the highest frequency are located on the south front. therefore, sash rooms were mainly used as summer residences. the findings from the interpretation of quantitative data indicated the identification of four types of physical patterns governing sash rooms which included: (1) the cohabitation of sashes, windbreaks, and porches; (2) the companionship of a sash, a windbreaker; (3) the partition consisting only of the sash room; and (4) the combination of sash, three doors and five doors. although sash rooms in the placement aspect do not follow a specific pattern in terms of geographical directions, they are regular in relation to the type of adjacencies and specifically the rooms with three doors, five doors, porches and breezeways.