تحلیل الگوی اندرونی- بیرونی به‌مثابه نظام پنهان فضایی با استفاده از روش نحو فضا در خانه‌های اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی در بهبهان

براساس منابع تاریخی و شواهد باستان‌شناختی، بهبهان واقع در دو مسیر برون‌منطقه‌ای خوزستان به فارس و خوزستان به اصفهان بوده است. به دلیل موقعیت سوق‌الجیشی منطقه از یک‌سو و قرارگیری بر سر شاهراه ارتباطی بصره به هندوستان، این منطقه به‌صورت بارانداز و استراحتگاه کاروان‌های تجاری بوده است. خصوصیت «پل چهارراه بودن» شهر بهبهان، زندگی ساکنان آن را دارای دو رو کرده است؛ «اندرونی» و «بیرونی». این ویژگی به‌صورت یکی از مشخصه‌های فرهنگی مردم این منطقه، خود را در معماری خانه، با استفاده از الگوی «اندرونی بیرونی» بروز داده است. پژوهش حاضر به تحلیل ساختار فضایی خانه‌های سنتی در شهر بهبهان می‌پردازد و در این خصوص از تکنیک نحو فضا استفاده می‌کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل و مقایسه نظام فضایی پنهان خانه‌های سنتی بهبهان با در نظر گرفتن تاثیر حضور تجار در این شهر و به کمک نرم‌افزارهای نحو فضا بوده است. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی است. در بخش تحلیل کمی، از داده‌های حاصل از نمودارهای توجیهی و نرم‌افزار، به‌منظور استخراج یافته‌ها استفاده‌ شد و درنهایت یافته‌های به‌دست‌آمده به‌وسیله روش کیفی استدلال منطقی، تجزیه‌وتحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که به‌رغم استفاده از الگوی ثابت «اندرونی بیرونی» در خانه‌های بهبهان، بر اساس میزان رفت‌وآمد اغیار، تفاوت‌هایی در نظام فضایی و الگوی چیدمان فضا در آن‌ها، وجود دارد.

Analysis of Interior-Exterior Pattern as a Hidden Spatial Order Using the Method of Space Syntax in Last Ghajar and Early Pahlavi Behbahan Houses

According to historical sources and archaeological evidence, Behbahan was located on two extraregional routes from Khuzestan to Fars and Khuzestan to Isfahan. This region has been a dock and a resting place for commercial caravans due to its strategic position on the one hand and its location on the highway connecting Basra to India on the other. The characteristic of &being a bridgecrossroads& of Behbahan city has made the life of its inhabitants have two faces; &interior& and &exterior&. This feature, as one of the cultural characteristics of the people of this region, has manifested itself in the architecture of the house using the &interiorexterior& pattern. The present study analyzes the spatial structure of traditional houses in Behbahan city and uses the space syntax technique in this regard. The main purpose of this study was to analyze and compare spatial organization and hidden order of traditional houses in Behbahan, considering the impact of the presence of merchants in this city with the help of space syntax software. The research methodology was a combination of quantitative and qualitative methods. In the quantitative section, the data obtained from the explanatory graphs and software were used to extract the findings. Finally, the findings were analyzed by the qualitative method of logical reasoning. The results showed that despite the use of a fixed &interiorexterior& pattern in Behbahan houses, there are differences in their spatial order and space arrangement pattern based on the amount of commuting of strangers.