حس مکان و خاطرات جمعی شهروندان: واکاوی پدیدارشناختی حس مکان در دروازه‌های کهن شهری. نمونه موردی: شهر تبریز

دروازه های شهر قدیم به عنوان مکانی برای گذار و هدایت در گذشته از کارایی بالایی در برقراری کنش های اجتماعی و تعامل میان انسان و فضا برخوردار بوده اند. لیکن امروزه، تمایل بیشتر در توسعه شهرها به سوی ابعاد کالبدی سبب گشته آنچه محیط شهری ارائه می دهد با آنچه شهروند در حیات اجتماعی خود از آن طلب می کند ناسازگار باشد. بر این مدار سعی گردید با مطالعه مبانی حس مکان و ریشه‌یابی آن در دروازه های شهر به واکاوی حول این موضوع پرداخته شود که آیا جایگاه دروازه‌های تاریخی در افکار عمومی شهر معاصر، قابلیت برقراری هم‌پیوندی دوباره شهر با ساختار کهن آن را داراست؟ لذا با ارائه چارچوبی علمی و با روش توصیفی تحلیلی و کاربست مشاهدات عینی، ارائه پرسشنامه و اخذ مصاحبه از جامعه آماری 100نفری، محدوده چهار دروازه از باروی عهد قاجاری شهر تبریز به‌عنوان نمونه موردی بررسی شده است. بر اساس یافته ها، وجود بارزه های متنوع ذهنی خاطره ای حاصل از پیشینه مکان، امکان ارتقای پیوند میان هسته قدیمی شهر با ساختار معاصر را از طریق اعمال راهکارهایی همچون: بازآفرینی نشان های قدیمی مرتبط در موقعیت تاریخی خود، متناسب سازی سیما و کارکرد مکان، همچنین ایجاد فضاهای سکون جهت فرصت سازی برای ادراک بهتر محیط، میسور می سازد.

Citizens’ Sense of Place and Memories: Phenomenological Analysis of Sense of Place in Ancient Urban Gates (Case Study: Tabriz City)

The gates of the old city as a place of transition and guidance in the past have been highly efficient in establishing social actions and interactions between man and space. However, today, the greater tendency to the physical dimensions in the development of cities has caused what the urban environment offers to be incompatible with what citizens demand in their social lives. Accordingly, we attempted to study the basics of the sense of place and its roots in the city gates to investigate whether historical gates in the public opinion of the contemporary city have the ability to reconnect the city with the ancient structure. Therefore, by presenting a scientific framework and descriptiveanalytical method and applying objective observations presenting a questionnaire and interviewing a statistical population of 100 people the area of ​​four gates of the Qajar fortress of Tabriz was studied as a case study. Based on the findings, the existence of various mentalmemory manifestations derived from the history of the place, it is possible to improve the connection between the old core of the city with the contemporary structure by applying strategies such as: recreating old signs related to their historical position, adapting the appearance and function of the place, as well as creating silent spaces to create opportunities for a better understanding of the environment.