ارزیابی خاک و آب بر اساس دانش بومی کهن مکتوب ایران

مردم بومی از استعدادها و توانایی خاصی در خصوص شناخت و نحوه استفاده از تجارب برخوردارند. این دانش بومی از تاثیر متقابل بین جامعه و محیط سرچشمه گرفته و طی نسل‌ها انتقال می‌یابد. در طول تاریخ نگارش‌های فارسی بخشی از این دانش به کتابت در آمده است و سده‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از مهمترین منابع برای شناخت کشاورزی و مدیریت آب‌وخاک در تاریخ ایران کتاب ارشاد الزراعه ابونصری هروی است که در سال 921 هجری قمری در پایان دوره تیموریان به نگارش در آمده است. این کتاب معروف‌ترین کتاب کشاورزی در تاریخ ایران تا قبل از شروع آموزش جدید کشاورزی در اوایل قرن نوزدهم میلادی است. این کتاب در حقیقت دانشنامه کشاورزی است. موضوعات کتاب به‌طور جامع در آب‌و هوا شناسی، زراعت، باغبانی، صنایع غذایی، گیاهان زینتی و طراحی باغ به‌صورت هشت روضه (بخش) آمده است. این کتاب منبع مهمی برای آشنایی با کشاورزی، گیاهان و اصول آن در دوره اسلامی می‌باشد. دانش بومی ایرانیان در کشاورزی در سطح بالای خود مورد استفاده سایر ملل در دوران گذشته قرار می‌گرفت. هدف این مقاله بررسی روش‌های ارزیابی خاک و آب برای زراعت بر اساس متن کتاب فوق می‌باشد. موضوعات این کتاب درباره انواع خاک، حاصلخیزی و تشخیص کارکردی آن می‌باشد. تحلیل و تفسیر فصل دوم این کتاب نشان می‌دهد پیشینیان روش‌های کارآمد و تجربی زیادی برای ارزیابی آب‌وخاک داشته‌اند که امروزه نیز می‌تواند بر اساس دانش بومی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

Assessment of soil and water based on ancient Iranian writing documents

Indigenous people have special talents and ability to learn how to use their experiences. This native knowledge originates from the interplay between society and the environment and is transmitted over generations. During the history of Persian writings, part of this knowledge has come to your attention and has been used for centuries. One of the most important sources for understanding agriculture and managing the water and soil in Iranian history is Ershad AlReza Aboonsiri Heravi’s book, written in the year 921 AH at the end of the Timurid period. This book is the most famous agricultural book in Iranian history before the start of the new agricultural education in the early nineteenth century. This book is in fact the encyclopedia of agriculture. The topics of the book are comprehensively presented in clay, agriculture, horticulture, food industry, ornamental plants and garden design as eight sections. This book is an important source for getting acquainted with agriculture, herbs and its principles during the Islamic period. Native Iranian knowledge of highlevel agriculture was used by other nations in the past. The purpose of this paper is to review soil and water assessment methods for agriculture based on the text of this book. The topics of this book are about soil types, fertility and functional diagnostics. Analysis and interpretation of the second chapter shows that the predecessors have had many efficient and experimental methods for assessing water and soil, which today can also be exploited based on indigenous knowledge.