بررسی کیفیت آب رودخانه کرج بر اساس مطالعه بزرگ بی‌مهرگان کفزی

یکی از روش‌های مناسب جهت تعیین سلامت و تاثیر فعالیت‌های انسانی بر کاهش کیفیت رودخانه‌ها، ارزیابی آن‌ها با استفاده از جمعیت ماکروبنتوزها به عنوان شاخص آلودگی آب می‌باشد. در این مطالعه تنوع و فراوانی ماکروبنتوزهای رودخانه کرج مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه در4 ماه مرداد، شهریور، مهر و آبان و در 6 ایستگاه در سال 1401 انجام شد. نمونه برداری با استفاده از دستگاه سوربر با سطح نمونه برداری 30×35 سانتی متر و سه تکرار در هر ایستگاه انجام و به آزمایشگاه منتقل شد. همچنین شاخص‌های تنوع شانون-وینر و شاخص‌های زیستی هیلسنهوف، bmwp، ept، درصد خانواده غالب و غنای گونه ای در همه ایستگاه‌های مورد مطالعه محاسبه گردید. در مجموع 14 خانواده از بزرگ بی‌مهرگان کفزی، متعلق به  7 راسته و 4 رده شدند. در تمامی ایستگاه‌ها خانواده baetidae از راسته ephemeroptera غالب بود. بیشترین تنوع در ماه مرداد مشاهده شد. در کل شاخص‌های تنوع در ایستگاه‌های بالادست رودخانه بیشتر از پایین‌دست بود. شاخص درصد خانواده غالب بیشترین فراوانی مربوط به خانواده baetidae  و حدود 72 درصد شاخص ept در تمامی ایستگاه‌ها مربوط به سه ایستگاه بالادست سد بود. شاخص bmwp  تمام ایستگاه‌ها را در طبقه خیلی بد و آلودگی شدید قرار داد. شاخص هیلسنهوف ایستگاه پل‌خواب را در رتبه‌ی خیلی خوب (امکان آلودگی بسیاراندک) ، ایستگاه‌های آسارا، سیرا، وینه و پورکان را در طبقه بندی کیفیت خوب (احتمال مقدار آلودگی آلی) و ایستگاه آدران را نیز در رتبه‌ی مناسب (آلودگی آلی نسبتا قابل ملاحظه) ارزیابی کرد. شاخص شانون تمامی ایستگاه‌ها را در وضعیت نسبتا آلوده تشخیص داد. در مجموع شاخص زیستی هیلسنهوف شاخص مناسبی برای ارزیابی کیفیت رودخانه کرج می باشد و طبق این شاخص، رودخانه کرج در وضعیت کیفی متوسط قرار دارد.

assessment of water quality of karaj river using benthic macroinvertebrates

one effective method for assessing the health of rivers and the impact of human activities on water quality is the use of macrobenthos populations as indicators of pollution. this study investigated the diversity and abundance of macrobenthos in the karaj river over four months—august, september, october, and november—at six different stations in 2022. sampling was conducted using a surber sampler (30 × 35 cm) with three replicates per station, and the samples were transferred to the laboratory for analysis. we calculated several diversity indices, including simpson and shannon-wiener, as well as bioindicators such as the hilsenhoff index, bmwp, ept, dominant family percentage, and species richness for all stations. a total of 14 families of large benthic invertebrates were identified, representing 7 orders and 4 classes, with the baetidae family from the ephemeroptera order being dominant across all stations. the highest biodiversity was observed in august. overall, upstream stations showed higher diversity indices than downstream stations. the dominant family percentage index revealed that the baetidae family was the most frequent, and approximately 72% of the ept index was associated with the three upstream stations near the dam. according to the bmwp index, all stations were classified as very bad or severely polluted. the hilsenhoff index assessed the pol-e-khawab station as very good (indicating very low pollution risk), the asara, sierra, vine, and purkan stations as good (indicating moderate organic pollution), and the adran station as suitable (indicating significant organic pollution). the shannon index identified all stations as relatively polluted. in conclusion, the hilsenhoff biological index is a reliable tool for evaluating the water quality of the karaj river, which, based on this index, is considered to be in an average state of quality.