پایش آلایندگی رودخانه خرم‌رود-استان لرستان به کمک شاخص زیستی درشت‌بی‌مهرگان کفزی

فعالیت‌های انسانی عامل اصلی آلودگی رودخانه‌ها است که همواره کیفیت آب رودخانه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در این مطالعه ساختار جمعیتی بزرگ بی‌مهرگان کفزی به‌عنوان شاخص زیستی به منظور ارزیابی کیفی آب رودخانه خرم‌رود مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور تعداد 4 ایستگاه نمونه‌برداری در مسیر رودخانه انتخاب شده، پارامترهای فیزیکی و شیمیایی مورد بررسی قرار گرفته و نمونه‌برداری درشت‌بی‌مهرگان کفزی به‌صورت ماهانه در یک بازه زمانی یکساله (از دی ماه 1397تا آذر ماه 1398) در هر ایستگاه انجام شد. در مجموع تعداد 26 خانواده متعلق به 14 راسته از درشت‌بی‌مهرگان کفزی شناسایی شدند که خانواده‌های شیرونومیده، باتیده و سایکودیده به ترتیب دارای بیشترین فراوانی بودند. نتایج فاکتورهای فیزیوشیمیایی نشان داد کمترین و بیشترین دمای آب ثبت شده به ترتیب در آذر ماه 0.57± 8.66 و در تیر ماه 0.57± 23.66 درجه سانتی‌گراد، بالاترین میانگین اکسیژن محلول در اسفند ماه معادل 0.28± 5.83  میلی‌گرم بر لیتر در ایستگاه 1 و کمترین مقدار آن 0 میلی‌گرم بر لیتر در در ایستگاه 4 بود. مقدار ph با حداقل 0.86± 6 در دی ماه و حداکثر 0.00 ± 8 در خرداد ماه ثبت گردید. میانگین تغییرات نیتریت در ایستگاه‌های مختلف، نوسان اندکی نشان داد اما در تمامی ایستگاه‌ها بالاتر از حد مجاز بود. بیشترین مقدار نیترات در ایستگاه 3 در خردادماه معادل 5.77± 36.66  و کمترین آن در ایستگاه 1 در آذرماه معادل0.00 ± 2 میلی‌گرم بر لیتر ثبت شد. بررسی تغییرات فصلی تراکم موجودات شناسایی شده نیز نشان‌دهنده تراکم حداکثری در فصل پاییز و تراکم حداقلی در فصل زمستان بود. نتایج تغییرات شاخص‌های کیفی (bmwp ،aspt) و شاخص‌های غنا و تنوع (شانون- وینر، مارگالف) بر اساس درشت‌بی‌مهرگان کفزی نشان داد آب رودخانه خرم‌رود در طبقه آب‌های با آلودگی متوسط قرار دارد.

pollution monitoring of khorram-rud river - lorestan province using macroinvertebrates as biological indicators

human activities are the main cause of river pollution that continuously affect the water quality of the rivers. in this study, the population structure of macroinvertebrates was investigated as a biological indicator for water quality in the khorram-rud river. for this purpose, a number of 4 stations were selected and some physicochemical parameters along with macroinvertebrates sampling were done monthly for 12 months (december 2018- november 2019) in each station. totally 26 families in 14 orders of macroinvertebrates with the domination of families chironomidae, baetidae, and tricorythidae, respectively were found. the results of physicochemical factors showed that the lowest and highest water temperatures recorded were 8.66 ± 0.57 in december and 23.66 ± 0.57 in july, respectively, the maximum average dissolved oxygen in march 5.83 ± 0.28 mg/l  in the station (1), and the minimum was 0/00 mg/l in a station(4). ph value recorded with a minimum of 6 ± 0.86 in january and a maximum of 8 ± 0/00 in june. the average change of nitrite in different stations showed a slight fluctuation but was higher than the allowable limit in all stations. the highest amount of nitrate in a station (3) in june was 36.66 ± 5.77 and the lowest in a station (1) in december recorded as 2 ± 0/00 mg/l. the seasonal variations in density of macroinvertebrates indicate the maximum density in autumn and the minimum density in winter. the results based on (bmwp, aspt) and richness and diversity indices (shannon-weiner, margalef) indicated that the khorram-rud river water is in the contaminated water class.