تامین داوطلبانه کالاهای عمومی (مطالعه موردی: تامین امنیت در جزیره‌العرب پیش از اسلام)

هدف این مقاله بررسی سازوکارهای تامین امنیت در شبه جزیره عربی (جزیره‌العرب) پیش از اسلام است. چنانکه می‌دانیم امنیت از نگاه اقتصادی کالای عمومی است که در اکثر اجتماعات دولت ها تولید آن را بر‌عهده دارند. آنچه موضوع تامین امنیت در جزیرة‌ العرب را به معمای تاریخی تبدیل و شایسته پژوهش می سازد فقدان دولت در شمال این سرزمین در آستانه ظهور اسلام است. شواهد تاریخی از جمله رواج تجارت با سرزمین های دور دست نشان می دهد عرب جاهلی توانسته بود به رغم فقدان دولت با تکیه بر سازوکارهای خصوصی، سطحی از امنیت را در شبه جزیره ایجاد کند. در جامعه عربی آن روزگار قبیله کارکرد «باشگاهی» را داشت که امنیت را منع‌پذیر می‌ساخت و به کالای عمومی ناخالص تبدیل می کرد. به‌علاوه نظام پیچیده‌ای از قراردادهای امنیتی بین قبایل که به «حِلف» و «خَفاره» معروف بود تامین امنیت را ممکن می‌ساخت. بدین ترتیب با استفاده از مجموعه این روش‌ها تامین داوطلبانه امنیت به عنوان یک کالای عمومی ناخالص امکان­پذیر شده بود. مهمترین ایراد این نظام هزینه زیاد رسیدن به توافق و عقد قرارداد و نیز عدم پایبندی کامل گروه‌ها و قبایل به مفاد آن بود که هزینه های مبادله را بالا می‌برد و باعث می شد امنیت کمتر از مقدار بهینه عرضه شود. بدین ترتیب شبه جزیره عربی در آستانه ظهور اسلام نیازمند دولتی بود که امنیت را با هزینه کمتری تامین نماید. مولفان امیدوارند مقاله حاضر بتواند گوشه‌های ناشناخته ای از تاریخ جزیره‌العرب را روشن کند و تکیه‌گاه قابل اعتمادی در شناخت تحولات این سرزمین پس از ظهور اسلام باشد.