هزینه های مبادله، قواعد مفروض و مقررات گذاری بر قراردادها در اسلام (مقدمه ای بر تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها در اسلام)

مقاله حاضر می کوشد به این سوال مهم پاسخ دهد که حقوق قراردادها در اسلام چه تاثیری بر هزینه های مبادله داشت؟ رویکرد اولی که در پاسخ به این سوال دنبال شده است رویکرد تاریخی است. در این رویکرد وضعیت حقوق قراردادها در شمال شبه جزیره عربی در روزگار پیش و پس از ظهور اسلام مقایسه شده است. رویکرد دوم مقاله رویکردی تحلیلی است. در این رویکرد نقش تعالیم حقوقی اسلام در پر کردن شکاف های موجود در قراردادهای ناقص تبیین شده است. بدین منظور نشان داده ایم که چگونه بخش مهمی از قواعد فقه و ضوابط حاکم بر عقود معین می توانست کارکرد «قواعد مفروض» را به انجام برساند. به علاوه در بخش دیگری از مقاله به تفصیل نقش آموزه های حقوقی اسلام در مقررات گذاری بر قراردادها توضیح داده شده است. بر این اساس ممنوعیت برخی روش های مبادله رایج در عصر جاهلی را می توان از مصادیق مقررات گذاری اسلام بر قراردادها به شمار آورد. به هر تقدیر رویکردهای مذکور نشان می دهد که با تکیه بر شواهد تاریخی و حقوقی موجود نمی توان این فرضیه را که «تعالیم حقوقی اسلام در حوزه حقوق قراردادها هزینه های مبادله را کاهش نمی داد» پذیرفت.