ارزیابی فقهی و اقتصادی انتشار صکوک اجاره به شرط تملیک مبتنی بر سهام

انتشار اوراق اجاره به شرط تملیک مبتنی بر سهام از دستاوردهای بازار سرمایه در سال‌های اخیر بوده و نسل دوم اوراق اجاره و مبتنی بر دارایی‌های مالی است. این اوراق از این جهت دارای اهمیت است که دارایی‌پایه آن شفاف و قابل مبادله در بازار است و قیمت آن به صورت مستمر قابل اندازه‌گیری می‌باشد. لذا دارندگان اوراق باید بتوانند از مهم‌ترین حقوق مالکیتی خود یعنی واگذاری اوراق به قیمت روز بهره‌مند شوند. اما آنچه در طراحی و بکارگیری این اوراق مشاهده می‌شود این است که نه تنها تفاوتی در قیمت‌گذاری و فرایند مبادله این اوراق با اوراق صکوک معمولی وجود ندارد بلکه ابهاماتی به جهت فقهی و اقتصادی وجود دارد که می‌بایست ارزیابی گردد. ثابت درنظرگرفتن نرخ سود و دسته‌بندی منافع بر اساس انتقال یا عدم انتقال آن به مستاجر، از جمله مهم‌ترین چالش‌های این نوع از اوراق اجاره است. ماهیت دارایی‌های بانی نیز از دیگر چالش‌ها می‌باشد. لذا با توجه به اهمیت و جایگاه این اوراق، این مقاله با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مراجعه به مطالعات مشابه، به ارائه چالش‌ها و ارزیابی فقهی و اقتصادی انتشار اوراق می‌پردازد. طبق ارزیابی، نرخ سود این اوراق برای انواع و اقسام سهام ثابت نمی‌باشد بلکه لازم است تا متناسب با عائدی سهام تعیین شود. سود تقسیمی سهام مورد اجاره، از جمله مهم‌ترین منافعی است که به مستاجر منتقل می‌شود و مابقی منافع حائز اهمیت از جمله سود ناشی از نوسان قیمت سهم، در اختیار موجر باقی خواهد ماند و توافق بدون قید و شرط جهت انتقال منافع نیز جائز نیست. در نهایت می توان اشاره کرد که انتشار این اوراق با در نظر گرفتن ملاحظات فقهی و اقتصادی، به الگوی مطلوب کشور نزدیک تر بوده و مطابقت بیشتری با اقتصاد اسلامی نیز خواهد داشت.

jurisprudential and economic evaluation of issuing ijarah sukuk on condition of ownership based on equity

the issuance of ijarah sukuk on condition of ownership based on equity is one of the achievements of the capital market in recent years, and the second generation of ijarah sukuk and based on financial assets. these sukuk are important because their underlying assets are transparent and tradable in the market, and their price can be measured continuously. therefore, sukuk holders should be able to benefit from their most important property rights, namely the transfer of sukuk at the current price. but, what can be seen in the design and use of these sukuk is that not only is there no difference in the pricing and trade in process of these sukuk with ordinary ijarah sukuk, but there are also jurisprudential and economic ambiguities in these sukuk that must be evaluated. considering the fixed interest rate and classifying benefits based on whether or not they are transferred to the lessee is one of the most important challenges of this type of ijarah sukuk. the nature of sponsored assets is another challenges. therefore, considering the importance and position of this type of ijarah sukuk, this article presents the challenges and jurisprudential and economic evaluation of the issuance of these sukuk by using the library method and referring to similar studies. according to the evaluation, the interest rate of these sukuk is not fixed for different types of stocks, but it is necessary to determine it in proportion to the earnings of stocks. dividends on leased shares are among the most important benefits transferred to the lessee, and the rest of the significant benefits, including dividends, remain with the lessor, and an unconditional agreement to transfer the benefits is not permissible. finally, it can be pointed out that the issuance of these sukuk, taking into account the jurisprudential and economic considerations, is closer to the desirable model of the country and will be more in line with the islamic economics.