‌حریم‌های ربا در فقه اسلامی؛ دلالت‌هایی برای الگوی بانکداری اسلامی‌

حرمت ربا به‌عنوان یکی از احکام مسلّم اسلامی مورد پذیرش است، ولی در اینکه ربای محرم چیست و اقسام آن کدام است؟ اتفاق‌نظر وجود ندارد، قدر متیقن از آن قرض به‌شرط زیاده‌ است، ولی در روایات اسلامی موارد متعددی به‌عنوان ربا تحریم شده است که به‌ظاهر این ماهیت را ندارد، باید دید مبنای تحریم در این موارد چیست؟ ‌آیا ربا یک ماهیت دارد که همه این موارد و از‌جمله قرض ربوی مصادیق آن مفهوم کلی هستند؟ یا اینکه ماهیت ربا منحصر در قرض ربوی است که در این صورت‌ باید دید تحریم موارد دیگر چه مبنایی دارد؟ پاسخ به این پرسش نقش بسیار کلیدی در طراحی و ارزیابی عملیات بانکی دارد، اگر ربا منحصر به قرض باشد، می‌توان تسهیلات را در قالب قراردادهای دیگری تنظیم کرد که دریافت زیاده مطابق التزام اصلی مانعی ندارد‌ ولی‌ بنا بر نظر دیگر موارد مذکور ماهیت ربوی دارد، و باید از آن احتراز کرد، پژوهش پیشِ‌رو به روش استقرا‌ و تحلیل موارد به این نتیجه رسیده است که تحریم ربا‌ تنها در قرض ربوی توجیه حقوقی و عقلی دارد و در موارد دیگر ماهیت و مفهوم ربا وجود ندارد، در‌عین‌حال دلیل تحریم ‌آن در روایات نوعی ارشاد و دلالت بر ایجاد حریم برای رباست تا ربای قرضی را به موارد دیگر تبدیل نسازند، و ماهیت ربا‌ را در فرم‌ها و قالب‌های بعضاً نوپدید پیاده نسازند، امری که امروزه در طراحی نظام مالی و بانکداری اسلامی‌ مغفول افتاده است.

The Privacies of Usury in Islamic Jurisprudence;Implications for the Islamic Banking Model

The prohibition of usury is accepted as one of the indisputable rules of Islam, But there is no consensus  in concept and types of it, The certainty of that is Usurious Loan ,But in  Islamic traditions threr is Numerous cases that is prohibited as Riba, withot the nature of usury, What is the basis of this prohibition? Does usury have a nature that all of these things, including usury loan, are examples of that general concept? Or the nature of usury is unique to usury loan, In this case, what is the basis for prohibiting other cases? The answer to this question plays a very key role in the design and evaluation of banking operations, If the interest is limited to the loan, the facility can be arranged in the form of other contracts that There is no problem in receiving too much in accordance with the main obligation, But according to another opinion these cases are of the nature of usury And it should be avoided, in this research by induction and analysis has reached this conclusion The Riba Prohibition only in loan has legal and rational justification, In other cases, there is no nature of usury, The reason for its prohibition in Islamic traditions is to create privacy for usury,in order to peoples  don’t convert loans to the other cases and do not implement usury in new forms Something that has been neglected today in the design of the Islamic financial and banking system.