مسئولیت کیفری بازرس و حسابرس شرکت‌های بورسی در پرتو قانون بازار اوراق بهادار و فقه امامیه

اظهارنظر بازرس و حسابرس در خصوص اطلاعات مالی ارائه شده به سرمایه گذاران در بازار بورس و اوراق بهادار، مبنای تصمیم گیری و خرید یا فروش سهام شرکت توسط آنها خواهد بود. اگرچه این دو شخص جایگاه و تکالیف مستقلی از یکدیگر دارند ولیکن فعالیت هر دو آنها در شرکت ها به نوعی اعتباربخشی به اطلاعات مالی ارائه شده توسط شرکت است. علی رغم اهمیّت زیاد اظهارنظر این اشخاص در خصوص اطلاعات مالی، به غیر از ماده 267 لایحه اصلاحی قانون تجارت ضمانت اجرای کیفری مشخص و محکمی برای اظهار نظر خلاف قانون و مقررات این دو شخص وجود ندارد. این ماده نیز فقط در خصوص بازرس بوده و تنها برای دایره محدودی از رفتارهای بازرس ضمانت اجرای کیفری تعیین نموده است. حسابرس و بازرس شرکت‌ها به‌عنوان رکنی از ارکان شرکت مسئولیت اظهارنظر و تصدیق اطلاعات ارائه شده توسط هیات مدیره را برعهده دارند. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و با هدف نقد و بررسی ضمانت اجرای رفتارهای غیرقانونی بازرس و حسابرس شرکت از منظر فقه و قانون نگارش یافته است. لذا بند 3 ماده 49 قانون بازار اوراق بهادار به‌عنوان ضمانت اجرای مستقل در خصوص رفتار حسابرس و بازرس شرکت معرفی شده است. همچنین علاوه‌بر بررسی ارکان تشکیل دهنده این جرم و شرح برخی انتقادات وارده به این ماده قانونی، به برخی از مهم ترین مبانی فقهی موید جرم انگاری اظهارنظر خلاف قانون و مقررات بازرس و حسابرس در مورد اطلاعات مالی و اقتصادی اشاره شده است. اگرچه در متون دینی به‌لحاظ جدید بودن موضوع، بحث مفصلی از حسابرسی و بازرسی شرکت‌ها صورت نپذیرفته است، ولیکن برخی قواعد مسلم فقهی همچون «ممنوعیت اکل مال به باطل»، «ممنوعیت ضرر و ضرار در اسلام» و «حفظ نظام» به‌عنوان مویدات جرم‌انگاری این رفتار در این مقاله شرح و توضیح و مطابقت داده شده است.

Inspector and Auditor’s Criminal Responsibility under the Law Governing the Securities Market and Imamiah Jurisprudence

Inspector and Auditor are considered as the pillars of a company. Their comments on the financialeconomic information which are provided for shareholders, is considered to be the basis of decisionmaking and purchase or sale of shares by investors. Although, the rights and duties of inspectors and auditors are in different discretions, but they validate the financial information provided by companies. Despite the importance of their comments on economic and financial information of companies, there is no specified and strict enforcement except the article 267 of the Commercial Code. The article 267 is not comprehensive and has not included the auditors. This research is based on a library methodology with the aim of reviewing the guaranty of implementing the illegal behaviors of the inspectors and auditors of companies from the perspective of jurisprudence and law. Therefore, Article 49(3) of the Securities Market Act has been introduced as a guarantee of independent implementation of the auditor’s and inspector’s behavior. In addition, this article scrutinizes elements of this crime, describe some of the criticisms in this subject matter and some of the most important jurisprudential foundations in this area. Although in the religious texts, in the new issue of the subject, there is no detailed discussion of the company’s audit and inspection, but some definite jurisprudential rules such as "Illegal Enrichment or unjust Enrichment", "Prohibition of Losses in Islam" and "Maintenance of the System" as this behavior criminology establishment has been described in this article.