تبیین جایگاه ایران در مقایسه با نفوذ گسترده بازیگران جهانی در منطقه راهبردی قفقاز جنوبی

منطقه قفقاز جنوبی، فارغ از چالشهای سیاسی امنیتی؛ بعنوان دریچه‌ای برای تعاملات فرهنگی، اقتصادی تجاری و جغرافیای سیاسی به شمار می آید و بسیاری از کارشناسان بر اهمیت ژئوپلوتیک، ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک این منطقه صحه گذاشته و بر این موضوع که جهت بهره برداری از مزیتهای این منطقه باید حوزه نفوذ خود را از جهات گوناگون افزایش دهند، تاکید کرده اند. در این راستا، هدف مقاله بررسی و تبیین جایگاه ایران در مقایسه با نفوذ گسترده بازیگران جهانی و ماهیت نقش آفرینی هریک از آنها در منطقه راهبردی قفقاز جنوبی در نظر گرفته شد. برای این منظور، با بهره گیری از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، ابتدا از بین بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای 12 کشور، نهاد، سازمان یا اتحادیه شناسایی و طبق گزارش ها و پژوهشهای مختلف نقشها و اقداماتی که هر یک بازیگران در این منطقه ایفا می کنند، تشریح و ماهیت آنها تبیین گردید. یافته ها نشان داد که 12 نقش فرعی و اقدام شناسایی شده از سوی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای در 3 دسته کلی اقتصاد تجاری؛ نظامی راهبردی امنیتی اطلاعاتی؛ و ژئوپلوتیک قرار می گیرد. از طرفی تحلیل تبادلات تجاری کشورهای منطقه قفقاز جنوبی نشان داد که جایگاه ایران بعنوان یک کشور منطقه ای که با 2 کشور اصلی قفقاز جنوبی یعنی «ارمنستان» و «جمهوری آذربایجان» مرز مشترک دارد نسبت به روسیه و ترکیه بعنوان بازیگران منطقه ای؛ و آمریکا، چین، کشورهای اروپایی و رژیم اشغالگر قدس بعنوان بازیگران فرامنطقه ای که عمدتاً عضو جی20 هستند، کمرنگ تر شده و نیازمند تقویت جایگاه خود در منطقه است.

explaining the position of iran in comparison with the extensive influence of global actors in the strategic south caucasus region

regardless of political security issues, the south caucasus, serves as a gateway for cultural, economic trade, and political geography connections. many analysts confirm to the region’s geopolitical, geoeconomic, and geostrategic significance, emphasizing that in order to reap the benefits of the region, countries must broaden their influence in many areas. this study attempted to clarify iran’s significance in light of the wide ranging effect of world actors and explore the nature of each actor’s role playing in the south caucasus strategic region. to this end, by using documentary and library research methods, 12 countries, entities, organizations, or unions among regional and extra regional actors were identified, and the roles and actions that each of the actors play in the region were explained in accordance with numerous publications and studies. according to the findings, the 12 identified secondary and extra regional actors’ actions are divided into three primary categories: economic trade, military, strategic, security, and intelligence, and geopolitics. furthermore, an analysis of south caucasus business transactions revealed that iran’s position as one of the regional countries with common borders with two major south caucasus countries, namely the republic of azerbaijan and armenia, has weakened and requires reinforcement in the region when compared to russia and turkey as regional actors, the us, china, european countries, and israel as extra regional actors that are mostly g20 members.