معادله سیاست خارجی ایران و روسیه در معمای انرژی خزر

در سیاست جهانی دائماً متحول شونده قرن 21 نقش انرژی از اهمیت استراتژیک برخوردار بوده است. استفاده از منابع انرژی و گرینش بهترین مسیر انتقال آن یک امتیاز استراتژیک برای کشورهای ساحلی به‌حساب می‌آید. بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران و روسیه به عنوان دولت‌های ساحلی دریای خزر دارای کارویژه متفاوت در دریای خزر به حساب می‌آیند. روسیه به عنوان کشور مدعی که تسلط بر منابع کشورهای جداشده از روسیه را دنبال می‌کند و ایران به عنوان بهترین مسیر انتقال انرژی که در این عرصه ادعاهای قابل اثباتی را مطرح می کند، در سیاست‌ خارجی گاه در کنار هم و گاه در تقابل یکدیگر قرار می‌گیرند. با توجه به سوال پژوهش حاضر در مورد کیفیت رویکرد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران و روسیه و دولت‌های تاثیرگذار بر منابع انرژی دریای خزر، فرضیه پژوهش این است که گرچه ایران و روسیه در زمینه جلوگیری از نفوذ قدرت‌های فرامنطقه‌ای به ویژه آمریکا همسویی دارند اما در چگونگی بهر‌ه‌برداری، کنترل و صدور منابع انرژی دریای خزر به عنوان رقیب یکدیگر محسوب می‌شوند و یافته‌های پژوهش نیز این مسئله را مورد اثبات قرار می‌دهد که رویکرد سیاست خارجی ایران و روسیه در حوزه انرژی دریای خزر از همسانی کافی برخوردار نیست. بنابراین، اهداف ایران و روسیه در حوزه انرژی، سیاست انحصارطلبی، ورود به بازار انرژی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، مبارزه با تروریسم، مداخله‌گرایی و حضور قدرت‌های خارجی در الگوی دوستی و دشمنی این دو کشور، متغیرهایی‌اند که به روش تحلیلی تبیینی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

The Iranian and Russian Foreign Policy Equation in the Caspian Energy Puzzle

In the Permanent global politics of the 21st century, the role of energy has been of strategic importance. The use of energy and transfer is as a strategic advantage to a coastal country. Accordingly, the Islamic Republic of Iran and Russia, as the Caspian coastal states, are central players in the region’s energy policy. Russia, as a state that claims to dominate the resources of the countries separated from Russia, and Iran, as the best route for energy transfer that makes credible claims in this area, are at odds with each other in foreign policy. The central question of this study is what is the quality of IranRussia regional and transregional policy approach to the Caspian energy issue? On this basis, the research hypothesis is that although Iran and Russia are in agreement on preventing the penetration of transnational powers, especially the United States, they are competitors in how to exploit, control and export Caspian energy resources. The findings and research findings also prove that the IranianRussian foreign policy approach to the Caspian energy field is not sufficiently consistent. Therefore, in this study, Iran’s and Russia’s goals in the field of energy, monopoly policy, regional and transregional energy market entry, counterterrorism, intervention and presence of foreign powers in the pattern of friendship and hostility between the two countries are variables that are Analyticalexplanatory is examined on the basis of the theory of neorealism.