نقش دیلمیان در فروپاشی دولت ساسانی

تاریخ نگاری محلی به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدودۀ یک شهر، ایالت و ناحیه می پردازد، که ذیل تاریخ ملی کشور قرار می گیرد. بنابراین، وجه اصلی و مشخصه تاریخ نگاری محلی پیوند آن با یک عرصه جغرافیایی محدود و مشخص است. بر این اساس، پرداختن به نقش سرزمین دیلَمیان که یکی از سرزمین های  تحت سلطه شاهنشاهی ساسانی محسوب می­شد، در شورش ها و سرانجام فروپاشی دولت ساسانی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. اگر چه مورخان عوامل مختلفی نظیر، جنگاوری و سخت کوشی نیروهای اعراب که با ایمان به دین اسلام و با مبانی و اندیشه های جدید و ،در مقابل، فرسودگی و ضعف دولت ساسانی، به خصوص در اواخر عمر این دولت و همچنین عوامل خارجی را باعث سقوط دولت ساسانی می دانند، اما به نظر می رسد نقش سرزمین دیلم  و ویژگی های مردمان آن که بارها به مقابله با فرمانروایان ساسانی  پرداختند در فروپاشی این دولت از سوی مورخان نادیده انگاشته شده است. هر چند که از اوضاع سرزمین دیلم در دوره ساسانیان اطلاعات محدودی در دست داریم و، از این رو، تاکنون به این موضوع پرداخته نشده است، اما با تکیه بر  برخی منابع می توان از بعضی از تحولات سیاسی و نظامی در این سرزمین  اطلاعات مفیدی به دست آورد. بنابراین، این پژوهش با درک این مطلب تلاش دارد تا با استناد به منابع تاریخی و با استفاده از شیوۀ پژوهش های تاریخی به نقش سرزمین دیلَمیان در فروپاشی دولت ساسانی بپردازد.

The Role of Dailamanies in Sasanian Fall

Local historiography is a branch of knowledge which studies and records historical events that taking place within the borders of a city, state or a region and is a subcomponent of the country’s history. The significant aspect of local historiography is its connection with a specific area and its role in political development of mainland.  However, Historians has express different view in fall of Sasnaian in ancient time, including Arab strong forces, their belief in Islamic thoughts and in contrast pointed to corrupted Sasanian nobles  and the differnce among nobles as the main factor for the Sasanian fall, but it seems the role of Dailaman land  in political development during the Sasanian  in particular its role in fall of Sasanian has been ignored  and no research has specifically addressed this issue. In this paper it has been tried to investigate the role of Dailaman land in the fall of Sasanian government using historical documents and resources.