تبیین جمعیت‌ شناسی شیراز در دوره ایلخانان مغول (623 ق-736ق)

یکی از مهم‌ترین پیامدهای یورش و استیلای مغولان بر ایران در قرن هفتم هجری (13م) نوسانات شدید جمعیتی در ایالت‌های مختلف بود. در این میان شیراز به‌عنوان مرکز ایالت پارس در زیر فرمان اتابکان فارس، علی‌رغم نبود وحدت سیاسی و تفرقۀ داخلی توانست از یورش وایرنگر مغول و تبعات ناشی از آن در امان بماند. این مقاله بر آن است تا ساختار جمعیتی و عوامل تاثیرگذار بر رشد و کاهش جمعیت شیراز را به روش توصیفی تحلیلی و براساس اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی (گورستان‌ها) بررسی کند. یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد که شیراز تا روزگار اتابک ابوبکر به‌دلیل هجوم مهاجران از شهرهای بزرگ آسیب‌دیده از حملات مغولان و امنیت داخلی شاهد افزایش جمعیت بود. اما جنگ‌ها و ناامنی‌ها پس از اتابک ابوبکر رخ داد. حملات نکودریان (677 و 680 ق)، قحطی (680ق) و بیماری‌های واگیردار ( 698 ق) و... از میزان جمعیت شیراز کاست و جمعیت سیر نزولی گرفت اما در زمان ابواسحاق اینجو (752-725). ابن‌بطوطه شیراز را پرجمعیت و پررونق یافت.

explanation of shiraz demography in the mongol period (623 ah-736 ah)

one of the most important consequences of the invasion and conquest of iran by the mongols in the 7th century of hijri (13 ad) was the drastic population fluctuations in different states. in the meantime, shiraz, as the capital of pars state under the command of atabakan fars, despite the lack of political unity and internal division, was able to escape the mongol invasion and its consequences. this article aimed to investigate the population structure and the factors affecting the growth and decline of the shiraz population in a descriptive and analytical method based on library and field studies of cemeteries. the findings of this study show that until the time of atabak abu bakr, shiraz witnessed an increase in population due to the influx of immigrants from big cities affected by mongol attacks and internal security. but wars and insecurity that occurred after atabak abu bakr, the attacks of nekodrian (677 and 680 ah), famine (680 ah), and infectious diseases (698 ah), etc. reduced the population of shiraz and the population began to decline. however, it was crowded and prosperous during the time of abu ishaq inju (752-725) and ibn battuta shiraz.