بازنگری بهره‌گیری از فضای شهر تهران در جریان رویدادهای معاصر (بررسی موردی انقلاب مشروطه)

تحرک‌های اجتماعی، نقطه بر هم خوردن نظام دیرپای روابط درون فضا و دگرگونی آن از بعد معنایی و تولید فضاهای جدید است. ازاین‌رو پژوهش حاضر بر یافتن نحوه دگردیسی فضا در یکی از مهم‌ترین تحرکات اجتماعی معاصر یعنی انقلاب مشروطه در دوران قاجاریه می‌پردازد و قصد دارد تا نشان دهد که کنش متقابل میان امر اجتماعی/ فضایی چگونه منجر به تغییر مفهوم فضایی شهر تهران در آن دوره شده است. هدف از این پژوهش بررسی رابطه میان فضای شهری و رخدادهای انقلاب مشروطه و دگرگونی نمادین فضاهای شهری ناشی از این کنش اجتماعی است. روش پژوهش حاضر تاریخی و توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه‌ای (اسنادی) و میدانی (بازدید از بناها) بوده است. نتایج پژوهش نشانگر آن است که در انقلاب مشروطه، سه مرحله مختلف از مصرف، تولید و مقابله فضایی قابل مشاهده است. در مرحله اول، رویدادها در کالبد فضایی که از منظر تاریخی مشروع محسوب می‌شوند، آغاز و در ادامه کنش اجتماعی به خلق و بازنمایی فضاهای خود اقدام می‌‌کنند و فضاهای روزمره به جزئی از یک نظام نمادین جدید فضای شهری بدل می‌‌شوند و در مرحله سوم انقلاب با دگردیسی مفهوم فضایی، تغییر معنای نمادین فضاهای از پیش موجود و تلاش برای تصرف فضاهای تعیین‌یافته با هدف مقابله گروه‌های درگیر در انقلاب روبرو هستیم.

reviewing the utilization of tehran's space during contemporary events (case study of the constitutional revolution)

social movements are the breaking point of the long-standing system of relations within space and its transformation in terms of meaning and production of new spaces. therefore, the present study aims to find the transformation of space in one of the most important contemporary social movements, namely the constitutional revolution in the qajar period, and show how the interaction between social/spatial affairs led to a change in the spatial concept of tehran in that period. the purpose of this study is to investigate the relationship between urban space and the events of the constitutional revolution and the symbolic transformation of urban spaces resulting from this social action. the method of the present study was historical-descriptive and the collecting data was done based on the library (documentary) and field (visiting buildings) methods. the results of the research show that in the constitutional revolution, three different stages of consumption, production, and spatial confrontation can be observed. in the first stage, events begin in the body of a space that is historically considered legitimate, and then social action creates and represents its spaces, and everyday spaces become part of a new symbolic system of urban space. in the third stage of the revolution, we are faced with the metamorphosis of the spatial concept, the change of the symbolic meaning of pre-existing spaces, and the attempt to occupy the designated spaces to confront the groups involved in the revolution.