بررسی و تحلیل تشکیلات اداری خدمتگزاران آستانه مقدسه از ابتدای دوره‌ قاجار تا پایان پهلوی

یکی از قدیمی ترین سازمان‌های اداری  مذهبی ایران، تشکیلات به وجود آمده در ذیل حرم حضرت معصومه (س) است که در طول دوره‌ قاجاریه و پهلوی از حیث ملاحظات تشکیلات اداری، توسعه و تکامل پیدا کرد. این مقاله در صدد است با روش توصیفی  تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که در حوزه تشکیلات اداری خدمتگزاران در دوره‌ قاجاریه و پهلوی، آستانه مقدسه نیروی انسانی خود را چگونه جذب و سازماندهی می‌کرد؟ و انقلاب مشروطه و اصلاحات آمرانه دوره‌ پهلوی، چه تاثیری بر تشکیلات اداری آستانه گذاشتند؟این پژوهش با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی و با روش توصیفی  تحلیلی تنظیم شده است. نتایج نشان می‌دهد که در دوره‌ قاجاریه، اداره آستانه مقدسه را سادات حسینی و رضوی، با فرمان‌های حکومتی تحت عنوان: خدمتگزارن موروثی، اداره می‌کردند و به‌غیر از بازماندگان آنها، افراد دیگری اجازه فعالیت در آستانه مقدسه را نداشتند. همچنین مطالعات نشان می‌دهد، انقلاب مشروطه و اصلاحات اداری آمرانه دوره‌ پهلوی، تاثیر بسزایی در تشکیلات آستانه داشت، به‌گونه‌ای که با ابلاغ نظام‌نامه اداری، قانون لباس متحدالشّکل و جواز لباس روحانیون توسط وزارت معارف، اداره آستانه در پرداخت حقوق و پوشش خدمتگزاران دگرگونی ایجاد نمود.

study and analysis of the administrative organization of the servants of the holy threshold from the qajar period to the end of the pahlavi

one of the oldest administrative-religious organizations in iran is the organization created under the shrine of hazrat masoumeh (s), which was developed during the qajar and pahlavi periods in terms of administrative organization. this article seeks to answer the question with a descriptive-analytical method that in the field of administrative organization of servants in the qajar and pahlavi period, how the holy threshold of manpower absorbed and organized? how were you financed? how were the salaries and benefits of the servants paid? method / approach; this research has been prepared by using library and documentary sources and by descriptive-analytical method. findings and results; the results show that during the qajar period, the administration of the holy threshold was managed by sadat hosseini and razavi, with government decrees called hereditary servants, and other than their heirs, no one else was allowed to work on the holy threshold. studies also show that the constitutional revolution and the dictatorial administrative reforms of the pahlavi period had a significant impact on the organization of astana, so that with the promulgation of the administrative regulations, the uniform law and the cleric’s license by the ministry of education, the astana administration changed the payment of salaries and salaries.