مناسبات حکومت و دودمان‌های محلی شیراز عصر ناصری و تاثیر آن بر جامعه ‌شهری

با اینکه پادشاه در راس نظام سیاسی دوره‌ قاجاریه قرار داشت؛ اما فاقد نیروی لازم برای تسلط بر گروه های قدرتمند شهری مانند خاندان های محلی بود. مسئله پژوهش حاضر، چگونگی ارتباط حکومت قاجاریه در عصر ناصری با خاندان های بانفوذ شیراز و همچنین تاثیر مناسبات بین حکومت با خاندان های مذکور بر جامعه شهری شیراز بوده که با استفاده از روش توصیفی  تحلیلی و تکیه بر داده های کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، قدرت طبقه حاکم از سوی خاندان های بانفوذ شیراز مانند قوام الملک، مشیرالملک و خوانین قشقایی که معمولاً سمت های مهم حکومتی دریافت می کردند، محدود می شد. تا آنجا که گاه قدرت یک خاندان مانند قوام الملک به حدی افزایش می یافت که به نوعی آن خاندان، حاکم واقعی شیراز محسوب می شد. البته خاندان های مذکور رقیب یکدیگر نیز محسوب می شدند و همواره تلاش می کردند از طریق اتحاد با حکومت علیه خاندان رقیب اقدام کنند. حاکمان فارس نیز که معمولاً قادر به کسب رضایت همه خاندان ها نبودند، به ناچار علیه یک خاندان با دیگر خاندان ها متحد می شدند. به طوری که فرهاد میرزا معتمدالدوله تنها از طریق اتحاد با دیگر خاندان ها ، موفق به حذف خاندان مشیرالملک از نهاد قدرت در شیراز شد. نحوه مناسبات بین حکومت و خاندان ها بر جامعه شهری شیراز نیز تاثیر داشت که از آن جمله می توان به وضعیت نظم و امنیت، قیمت اجناس و به‌ویژه کا لاهای اساسی و همچنین میزان رضایت اقشار مختلف جامعه شهری شیراز اشاره کرد.

relations between the government and local dynasties of shiraz in the naseri era and its impact on urban society

although the king was at the head of the political system of the qajar period, it did not have the required strength to dominate powerful urban groups such as local families. the present article aims to study the relationship between the qajar government and the influential local families of shiraz in the naseri era, using descriptive and analytical methods and relying on library resources. it also studies the impact of these relations on the urban community of shiraz in the mentioned period. according to the findings, the ruling class power had limited by the wealthy and influential families of shiraz, such as qavam al-molk, moshir al-molk, and qashqai khans, who usually held important government positions. they always tried to act against the rival families by the alliance with the government leaders. the rulers of fars usually were unable to satisfy all the influential families, for this reason, unified with other families against the other inevitably. farhad-mirza motamed al-doleh could remove the moshir al-molk family from power in shiraz only by uniting with other families. the relations between government and dynasties effect on establishing order and security, the price of goods, especially basic goods, as well as the satisfaction of different sections of shiraz urban society.