نگاهی به اوضاع سیاسی اجتماعی سراوان در دوره معاصر

بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی سراوان در دوره قاجار و پهلوی یکی از مسائل مهم تاریخ معاصر ایران است که کمتر بدان پرداخته شده است. سراوان یکی از شهرهای جنوب شرقی ایران بود که در جریان رقابت کشورهای اروپایی بر سر کنترل و تسلط بر هندوستان، مورد توجه آنها قرار گرفت. اهمّیت سراوان در دوره معاصر بیش از همه به هنگام تعیین مرزهای بلوچستان نمایان شد؛ زیرا اختلاف بر سر مالکیت نواحی کوهک و اسپندک از موضوعاتی بود که مذاکرات مرزی ایران و انگلیس را با دشواری مواجه کرد. بعد از کودتای سوم اسفند 1299 و تشکیل ارتش منظم، دولت تا اندازه‌ای متوجه بلوچستان شد. پس از برچیده شدن حکومت‌های محلی به دست رضاشاه در بلوچستان، به‌تدریج در سراوان پادگان‌هایی ایجاد و نظم و امنیت حاکم گردید.سوال اساسی پژوهش این است که منطقه سراوان در رخدادهای سیاسی و اجتماعی، منازعات مرزی و مرزبندی ایران در دوره قاجار و پهلوی چه نقشی داشته است؟ یافته‌هایاین پژوهش نشان می‌دهد که موقعیت مرزی و جغرافیایی منطقۀ سراوان و همجواری با شبه قاره هند و ارتباطات سیاسی و اجتماعی با این منطقه برای دولت انگلیس اهمّیت بسیار داشته است، همچنین اهمّیت سراوان برای دولت قاجار و پهلوی، آن را به یکی از مهم ترین مناطق کشور تبدیل کرده و باتوجه به قدرت حاکمان این منطقه و حضور در جریانات این دوره، مورد توجه حکومت مرکزی نیز قرار داشته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی  تحلیلی و با تکیه بر متون کتابخانه ای و اسنادی از آرشیو ملی، به ارزیابی تاریخ سراوان در عصر حکومت قاجار و پهلوی پرداخته است.

A Glimpse of SocioPolitical Situation of Saravan in Contemporary Times

Saravan city sociopolitical situation during Qajar and Pahlavi dynasties is one of the major issues in the contemporary history of Iran which has been less studied.  Saravanis one of the southeastern cities of Iran which got the attention of European countries during their competition over the control and domination of India. The importance of Saravan in the contemporary era has mostly appeared during the determination of Balochistan border since disagreements over the ownership of Kuhak and Esfandak areas was one of the subject matter since disagreements over the ownership of Kuhak and Esfandak areas was one of the subject matter that made Iran and Britain negotiations difficult. After 21 February 1921 coup d’état and subsequent formation of the regular army, the government partially realized Balochistan. After eradication of the local governments by Reza Shah in Balochistan to prevail security and order barracks gradually were created. The main question of the current research is that what was the role of Saravan in the sociopolitical occurrence, border disputes and Iran’s delineation in the Qajar and Pahlavi periods? The findings of this study indicate that the borderline and geographic location of Saravan area and adjacent to the Indian subcontinent and sociopolitical relationships have been very important for the British government.Furthermore, the significance of Saravan for the Qajar and Pahlavi governments has made it to one of the most important regions of the country and due to the power of the rulers of this region and the event occurred in this period, has got the attention of the central government. The present study is conducted by using a descriptiveanalytical method and based on library materials as well as documents from the National Archives to assess the history of Saravan in the period of Qajar and Pahlavi governments.