از طبرستان تا مازندران؛ تاملی بر دگرگونی مفهومی و جغرافیایی طبرستان از آغاز تا قرن هشتم هجری

سرزمین طبرستان از جمله مناطقی است که وجه تسمیه و حدود جغرافیایی آن مورد مناقشه بسیاری بوده است. این عنوان به طور رسمی در دوران قبل از اسلام و بخشی از دوران اسلامی (تا پایان سده هشتم هجری) کاربرد عام داشته است. از این زمان به عللی نه چندان مشخص جای آن را کلمه مازندران گرفت. دگرگونی در نام و نشان این منطقه راهبردی از حیث اهمیت تاریخ و هویت محلی مسئله مهمی است که هدف نوشتار حاضر قلمداد می شود. این نوشتار با رویکرد توصیفی  تحلیلی، ضمن توجه به پیشینه طبرستان و ماهیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آن، جایگزینی عنوان مازندران را برای حدود جغرافیایی مورد نظر بررسی می کند. حاصل تحقیقات نشان می دهد که وجه تسمیه طبرستان با ساکنان حاضر در آن و نام گذاری مازندران با ویژگی های جغرافیایی آن تناسب بیشتری داشته است. گستره سیاسی این محدوده جغرافیایی به ویژه در دوره اسلامی نیز، بنابر عللی همچون رقابت های خاندانی، درگیری های داخلی و توسعه طلبی حکام، در نوسان بوده است.

From Tabarestan to Mazandaran; A Deliberation on Tabarestan’s Conceptual and Geographical Transformation From theBeginning Up to the 8th Century (13041320)

The land of Tabarestan  is one of the areas that its appellation and  geographical bounderies have been the subject of controversy. This title of formaly was used commonly through pre Islamic period and part of the Islamic era (until the end of 8th century AH). From this time on, it was replaced by the word ‘Mazandaran’, due to unclear reasons. The change in the name and sign of this strategic area is important for the purpose of this paper in terms of the importance of history and local identity. Mazandaran which for long time was used along with Tabarestan took its place instead .Changes for the name of this strategic region in terms of history importance and local identity is an important question that this essay is considered. This article is done by a descriptive – analytical approach, and considering to the history of Tabarestan and its political, cultural, and social nature study the replacement of  Mazandaran title for geographical proximity of the case. Research results show that the Tabarestan appellation is more compatible with its current inhabitants than Mazandaran name with its geographical features. The political range of this geographical area, particularly during the Islamic period, has fluctuated, due to the reasons such as family rivalries, internal conflicts, and the expansionism of the rulers.