مقایسه تحلیلی پسوندهای اشتقاقی در زبان‌های فارسی و روسی (بر اساس کتاب ذخیره خوارزمشاهی سید اسماعیل جرجانی)

این مقاله به بررسی تکواژ اشتقاقی در پسوندهای خاص در زبان‌های فارسی و روسی می‌پردازد. شواهد مثال از کتاب «ذخیره خوارزمشاهی» اثر معروف سید اسماعیل جرجانی برگرفته شده است. نویسنده این دانشنامه پزشکی به‌رغم ورود اصطلاحات فراوان زبان عربی به زبان فارسی، به‌منظور حفظ و صیانت زبان فارسی با اجتناب از کاربرد کلمات و اصطلاحات عربی و لاتین، اثر خود را به زبان مادری یعنی زبان فارسی نگاشته است. نویسندگان این مقاله تلاش کرده‌اند تا با روش‌های گوناگون، پسوندها را در این دو زبان مطالعه و بررسی کنند. با توجه به دستاوردهای پژوهش حاضر می‌توان گفت که سازنده‌ترین شیوه برای ساخت اسم و صفت، استفاده از پسوند است. در این مقاله ابتدا پرکاربردترین پسوندهای زایا و غیرزایا فارسی استفاده‌شده در کتاب ذخیره خوارزمشاهی و سپس معادل آن‌ها در زبان روسی مشخص شده و شباهت‌های معنایی آن‌ها بیان گردیده است. همچنین به این نکته اشاره شده که تلفظ بعضی از پسوندهای فارسی در گذر زمان از روزگار پیشین تا دوره معاصر تغییر یافته است. بعضی از پسوندها به‌عنوان کلمات جداگانه دارای معنا بوده‌اند، اما در حال حاضر آن معنا را از دست داده و به پسوند اشتقاقی تبدیل شده اند.

Сравнительный анализ словообразовательных суффиксов персидского и русского языков

Краткое содержаниеВ данной статье рассмотрены словообразовательные морфемы, в частности, суффиксы персидского и русского языков. Проведен сравнительный анализ на примере лексического материала известного памятника письменности «Захираи Хорезмшахи» («Сокровище Хорезмшаха») Сейид Исмаила Джурджани. Автор медицинской энциклопедии, несмотря на арабизацию персидского языка, стремился избегать употребления арабских и латинских терминов и написал свой труд на родном, персидском языке. Авторами статьи приведены различные подходы изучения суффиксального способа словообразования в двух рассматриваемых языках. Было отмечено, что наиболее продуктивным при образовании слов, особенно существительных и прилагательных, является суффиксальный способ. В ходе изучения выявлены наиболее употребительные суффиксы, рассмотрены продуктивные и непродуктивные суффиксы персидского языка, использованные в книге «Захираи Хорезмшахи», и их русские эквиваленты, также выявлены их семантические сходства. Отмечается, что некоторые суффиксы в процессе исторического развития претерпели фонетические изменения и в современном персидском языке приобрели иное звучание. Некоторые суффиксы, как самостоятельные слова, имевшие значение, со временем потеряли это свойство и превратились в словообразовательный аффикс.