تاثیر مایه‌زنی باکتری‌های محرک رشد گیاه بر شاخص‌های رشد گندم در شرایط آبیاری با آب شور

منابع زیادی از آب های شور وجود دارند که می‌توانند با روش‌های ویژه‌ای در کشاورزی استفاده شوند. با توجه به اینکه تنش شوری سبب کاهش رشد گیاهان ازجمله گندم می‌شود، بنابراین هرگونه فناوری که سبب افزایش تحمل گندم به تنش شوری شود دارای اهمیت زیادی است. کاربرد باکتری‌های محرک رشد گیاه (pgpr) یکی از راهکارهای مبتنی بر توسعه پایدار برای کاهش اثرات تنش در گیاهان است. در این پژوهش از پنج سویه برگزیده از باکتری‌های pgpr که بر اساس ویژگی‌های محرک رشدی غربالگری شده بودند استفاده شد. توان تحمل سویه ها به شوری در مقادیر قابلیت هدایت الکتریکی (ec) 5، 10، 15 و 20 دسی زیمنس بر متر موردبررسی قرار گرفت. آزمایش گلخانه ای به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط تنش شوری در طی یک دوره 100 روزه بر رشد گندم رقم نارین در سال 1400 در ایستگاه مرکزی موسسه تحقیقات خاک و آب انجام شد. تنش شوری از طریق آبیاری در چهار سطح، شامل آب معمولی (هدایت الکتریکی 0/40) و آب با قابلیت هدایت الکتریکی 6، 10 و 14 دسی زیمنس بر متر اعمال شد. فاکتور مایه‌زنی شامل سطوح بدون مایه‌زنی و مایه‌زنی با سویه های pseudomonas putida p186، p. fluorescens p187، p. sp p241، chroococcum azto478 azotobacter و a443 lipoferum azospirillum بود. مایه‌زنی به مقدار دو میلی‌لیتر به ازای هر بذر از زادمایه با جمعیت cfu ml^-1 10^8×1/5 در هنگام کاشت انجام شد. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که همه سویه ها تا شوری 20 دسی زیمنس بر متر کاهش رشدی نشان ندادند. نتایج آزمون گلخانه ای نشان داد که آبیاری با آب شور بر همه شاخص های رشد اثرات کاهشی معنی‌داری داشت. تنش در سطوح 6، 10 و 14 دسی زیمنس بر متر به ترتیب سبب کاهش 13/5، 35 و 57 درصدی وزن تر اندام هوایی شد. همچنین سطوح یادشده به ترتیب باعث کاهش 5/37، 50 و 55 درصدی وزن خشک اندام هوایی شد. وزن خشک ریشه 80، 87 و 91 درصد کاهش یافت. ارتفاع بوته 11، 17 و 18 درصد، طول خوشه 16، 25، 31 درصد و تعداد خوشه 23، 31، 45 درصد به ترتیب در سطوح مختلف شوری کاهش نشان دادند. مایه‌زنی با باکتری‌های برگزیده، تاثیر معنی‌داری بر هیچ‌کدام از شاخص های رشد گندم در شرایط تنش شوری نشان نداد. در این پژوهش نتیجه‌گیری شد از دلایل عدم تاثیر معنی‌دار مایه‌زنی در شرایط شور می‌تواند مقاوم بودن رقم نارین به شوری و عدم توان باکتری ها برای ایجاد تحمل بیشتر گیاه به شوری و یا بی‌تاثیر شدن خصوصیات محرک رشدی باکتری‌ها در این شرایط باشد.

the effect of plant growth promoting rhizobacteria inoculation on wheat growth indices in saline irrigation conditions

there are many sources of saline water that can be used in agriculture by adopting specific methods. considering that salinity stress reduces the growth of plants, including wheat, therefore, any technology that increases wheat’s tolerance to salinity stress is very important. the use of plant growth promoting rhizobacteria (pgpr) is one of the strategies based on sustainable development to reduce the effects of stress in agricultural production. in this research, five strains of selected pgpr were used which were screened based on different plant growth stimulating characteristics. the ability of the strains to salinity tolerance at electrical conductivity (ec) values of 5, 10, 15 and 20 ds.m-1 was evaluated. a factorial greenhouse experiment was conducted based on the completely randomized design in three replicates under salinity stress conditions during a period of 100 days using wheat cultivar narin in the year 2020 at the central station of the soil and water research institute. salinity stress was applied through irrigation with saline water at four levels with electrical conductivity of 0.40 (normal water), 6, 10 and 14 ds.m-1. the inoculation factor included levels without inoculation and inoculation with pseudomonas putida p186, p. fluorescens p187, p. sp p241, azotobacter chroococcum azto478 and a443 and azospirillum lipoferum strains. two milliliters of inoculum per seed was inoculated with a population of 1.5 x 108 during cultivation. the laboratory results showed that all strains did not show any growth reduction up to a salinity of 20 ds.m-1. the results of the greenhouse experiment showed that irrigation with saline water had significant reducing effects on all growth indices. stress at the levels of 6, 10 and 14 14 ds.m-1 caused a decrease of 13.5, 35 and 57% of shoot wet weight, respectively. also, the mentioned levels caused a decrease of 37.5, 50 and 55% of shoot dry weight, respectively. the root dry weight decreased by 80, 87 and 91%. plant height decreased by 11, 17, and 18%, head length by 16, 25, and 31%, and head number by 23, 31, and 45%, respectively, at different salinity levels. inoculation with selected bacteria did not show a significant effect on any of the wheat growth indices under salinity stress conditions. in this research, it was concluded that the reasons for the lack of significant effect of inoculation could be the resistance of the narin variety to salinity and the inability of the bacteria to make the plant more tolerant to salinity conditions or the growth-promoting properties of the bacteria being unaffected in these conditions.