فراوانی و تنوع زیستی بندپایان مزوفون خاکزی در لایه‌های مختلف خاک جنگل‌های سوزنی‌برگان

به منظور بررسی تنوع زیستی و تغییرات جمعیت مزوفون خاک (کنه ها و پادمان) خاک سوزنی برگان (شامل درختان سرو و کاج) در ایلام، نمونه برداری ها به صورت ماهیانه و به مدت یک سال (مهر ماه 1397 تا شهریور 1398) از خاکبرگ (05 سانتی متر) و خاک سطحی (510 سانتی متر) انجام شد. بندپایان موجود در خاک با استفاده از قیف برلیز استخراج و در نهایت نسبت به شمارش و شناسایی آن ها اقدام گردید. تنوع زیستی بندپایان با استفاده از شاخص های تنوع زیستی محاسبه شد. در این تحقیق، حضور بندپایان در لایه های مختلف خاک و هم چنین فصول مختلف سال با یکدیگر مقایسه شدند. آزمون تجزیه واریانس نشان داد که اثر لایه های خاک و فصول مختلف در هر دو منطقه (درختان سرو و کاج) معنی دار می باشد (p≤0.01)، اما اثر متقابل این دو برای تراکم جمعیت بندپایان مزوفون خاک اختلاف معنی داری نداشت .p>0/01 بر اساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین تغییرات فصلی تراکم جمعیت بندپایان مزوفون خاک، بیش ترین و کم ترین مقدار متعلق به درختان سرو با مقادیر عددی 8.22±26.50 (فصل پاییز) و 0.15±0.74 (فصل تابستان) بود. هم چنین بر اساس مقایسه میانگین، بیش ترین و کم ترین مقدار تراکم جمعیت بندپایان در خاک درختان کاج به ترتیب با مقادیر 1.26±4.31 (فصل پاییز) و 0.14±0.63 (فصل بهار) مشاهده شد. در خصوص شاخص های تنوع زیستی نیز نتایج بدست آمده نشان داد که بیش ترین میزان تنوع گونه ای بر اساس شاخص های شانون – وینر و سیمپسون به تفکیک فصول و مناطق نمونه برداری (درختان سرو و کاج) به ترتیب با مقادیر عددی 3.77 و 0.97 مربوط به درختان کاج و فصل تابستان و کم ترین مقدار این شاخص ها به ترتیب با مقدار عددی 2.44 و 0.83 مربوط به درختان سرو و فصل بهار به دست آمد. هم چنین بیش ترین مقدار غنای گونه ای مارگالف  مربوط به خاک درختان کاج با مقدار 11.68 در فصل پاییز و کم ترین مقدار آن مربوط به خاک درختان سرو با مقدار7.89 در فصل بهار بود. بیش ترین میزان شاخص یکنواختی پیلو با مقدار عددی 0.97 مربوط به خاک درختان کاج و فصل تابستان و کم ترین مقدار این شاخص با مقدار عددی 0.64 مربوط به درختان سرو و فصل بهار بود. به طور کلی شاخص های تنوع زیستی محاسبه شده در خاک درختان کاج نسبت به خاک درختان سرو بالاتر بود که می توان از این درختان استفاده بیش تری در سیستم جنگلکاری شود.

Abundance and biodiversity of soil mesofauna in different layers of conifers forest soils

In order to investigate the diversity and population fluctuations of soil mesofauna (Acari and Collembola) of conifers (cypress and pine trees) at Ilam province, Iran, soil samples monthly (0–5 and 5–10 cm) were collected during September 2018 to September 2019. The soil mesofauna were extracted using a Berlese funnel and they were counted and identified. The number of arthropods was compared in different soil layers and in different seasons of the year. The analysis of variance of data showed that soil layers and seasons had significant effect on the population densities of soil mesofauna in both cypress and pine trees (P≤0.01), but their interaction did not vary significantly. Based on the means comparisons, the highest and the lowest values of population density of soil mesofauna were ​​belonged to cypress trees with values of 26.5±8.22 (at autumn) and 0.74±0.15 (at summer). In addition, based on the mean comparison, the highest and the lowest amount of population density of soil mesofauna in pine trees were 4.31±1.26 (at autumn) and 0.63±0.14 (at spring). Diversity of arthropods was calculated by using biodiversity indices. The results showed that the most diversity of species based on ShannonWiener and Simpson indices observed in seasons and sampling area (cypress and pine trees) with values of 3.77 and 0.97 for pine and summer time and the least diversity detected with 2.44 and 0.83 for cypress and spring time, respectively. Also, the highest amount of species richness of Margalef (11.68) related to the soil of pine trees in autumn season and lowest amount (7.89) related to the soil of cypress trees in spring season. The highest values ​​of Pielou evenness index (0.97) related to soil of pine trees in summer time and lowest value (0.64) related to the soil of cypress trees in spring time. Generally, the calculated biodiversity indices in the soil of pine trees were higher than in the soil of cypress trees, which could be more widely used in the forestry system