مدل‌سازی ناپایداری دامنه ای در حوضه آبریز تسوج با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)

ناپایداری دامنه ای باعث ایجاد خسارات هنگفت اقتصادی و تلفات انسانی در سطح جهان می-شوند. تهیه نقشه احتمال ریسک و تعیین مناطق مستعد وقوع آن‌ها،یکی از راه‌های آمادگی به‌منظور کاهش تاثیرات آتی چنین وقایع پرمخاطره محسوب می شود.هدف از این تحقیق، بررسی میزان حساسیت و تعیین احتمال وقوع ناپایداری دامنه ای در حوضه آبریز تسوج می-باشد.بدین منظور، از مدل فرآیندیsinmapدر محیط نرم‌افزاریgisو با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی زمین(dem) مستخرج از نقشه‌های توپوگرافی مقیاس1:25000استفاده‌شده است.نتایج حاصل از اجرای مدل نشان داد که احتمال وقوع ناپایداری در منطقه نسبتاً بالا می-باشد. واسنجی شبیه‌سازی از طریق مقایسه نتایج حاصله با داده های مشاهده‌ی در قالب نتایج تفسیر عکس های هوایی و مشاهدات صحرایی نشان داد که نتایج حاصل از شبیه‌سازی مدل با ضریب اطمینان بالایی قابل‌قبول است. همچنین، همپوشانی نتایج حاصل از مدل با نقشه های شیب و لیتولوژی منطقه نشان داد که زمین‌لغزش‌های منطقه عمدتاً نیز در روی سازندهای زمین‌شناسی ماسه‌سنگ، شیل و مارن و در شیب‌های 20-50 درصد رخ داده اند. گسترش سازندهای حساس به فرسایش و تاثیر فعالیت‌های تکتونیکی بر آن‌ها باعث شده تا حجم وسیعی از مواد واریزه ای در دامنه ها تشکیل‌شده و به علت شیب بالای حوضه و فقر پوشش گیاهی آن شاهد حرکات توده ای فعال در این ناحیه باشیم. بطوریکه انتقال این مواد سالانه خسارات هنگفتی به سازه‌های هیدرولوژیکی موجود در عرصه آبخوان تسوج وارد می‌سازد. با توجه به تطابق و همخوانی مطلوب نتایج مدل با مشاهدات صحرایی پیشنهاد می گردد تا مطالعات مشابهی برای تعیین مناطق دارای ریسک بالای ناپایداری دامنه ای قبل از شروع عملیات سازه ای مخصوصاً در مناطق ناهموار صورت گیرد. این امر می تواند خسارات ناشی از انتقال رسوب به این سازه ها را کاهش داده و عمر مفید آن‌ها را افزایش دهد.