بررسی علل وقوع لغزش‌های سطحی در منطقه جوانرود با استفاده از مدل فرایند محور

ناپایداری دامنه و وقوع زمین‌لغزش‌های سطحی یکی از دغدغه‌های اساسی مدیران در بهره‌برداری از دامنه‌ها در مناطق کوهستانی می‌باشد. شناسایی و بررسی عوامل موثر به‌صورت ناحیه‏ای می‏تواند در جهت مقابله با آن و کاهش خسارات مهم و موثر باشد. برای این منظور مدل‌های زیادی ارایه‌شده است که مدل فرایند محور(فیزیک پایه) طالبی (2008) یکی از آن‌ها است. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از مدل طالبی (2008) ضمن تحلیل پایداری دامنه‏های منطقه، به بررسی مهم‌ترین عوامل موثر در وقوع لغزش‌های سطحی منطقه جوانرود پرداخته شود. این مدل با درنظرگرفتن ویژگی‌های ژیومتری دامنه (پلان دامنه و پروفیل طولی دامنه) ، هیدرولوژی زیرسطحی همراه با ویژگی‌های مکانیکی خاک، ضریب پایداری دامنه‌ها را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد. برای دستیابی به هدف موردنظر، 12 دامنه شامل 7 دامنه لغزشی و 5 دامنه فاقد لغزش به‌عنوان نمونه مطالعاتی در منطقه جوانرود انتخاب شدند و سپس تمامی متغیرهای تحلیل پایداری شیب از طریق مطالعات میدانی و آزمایشگاهی مورداندازه‌گیری قرار گرفتند تا عوامل موثر در وقوع لغزش شناسایی گردند. شکل پلان دامنه و نیمرخ طولی آن‌ها از طریق مطالعات میدانی و به‌کارگیری نرم‌افزار arc gis به‌دست‌آمده است . برای اندازه‌گیری ویژگی‌های مکانیکی و هیدرولوژی خاک نیز از هر دامنه مقدار 50 کیلوگرم خاک برداشت شد و در آزمایشگاه مکانیک خاک کرمانشاه مورد آزمایش قرار گرفت. سپس به‌منظور محاسبه ضریب پایداری، مدل موردنظر برای کل دامنه‌های مطالعاتی اجرا و ضریب پایداری به دست آمد. نتایج نشان داده است که وقوع لغزش‌های سطحی در منطقه جوانرود متاثر از عوامل ژیومتری و ویژگی مکانیکی خاک دامنه می‌باشد. به‌طوری‌که دامنه‌های همگرا با نیمرخ طولی مقعر و خاک‌های با ضریب چسبندگی کم و زاویه اصطکاک داخلی پایین مستعد لغزش می‌باشند. این تحقیق همچنین نشان داده است که روش فرایند محور در ارزیابی ناپایداری دامنه‌ها در منطقه جوانرود کارایی خوبی دارد چراکه در دامنه‌های لغزشی دامنه‌های (6، 7، 8، 9) میزان ضریب پایداری با بهره‌گیری از مدل کمتر از 1 و در دامنه‌های پایدار ( 1 تا 4) میزان ضریب پایداری بیش از 1.5 به‌دست‌آمده است.